फळ माशी म्हणजे काय? जाणून घ्या लक्षणे आणि उपाय

फळ माशी म्हणजे काय? जाणून घ्या लक्षणे आणि उपाय

जानेवारी च्या शेवटी कार्यरत होणारी बॅक्‍ट्रोसेरा जातीची हि एक कीड असून जगभरात हिच्या चार हजार प्रजाती आहेत. या पैकी १०० प्रजातीमध्ये फळपिकाची मोठी हानी करायची क्षमता आहे. भारतात तिच्या सुमारे दोनशे प्रजाती असून त्यातील पाच ते सहा प्रजाती पिकांना थेट नुकसान पोचविणाऱ्या असल्याने महत्त्वाच्या मानल्या जातात. बॅक्‍ट्रोसेरा डॉरसॅलिस, बॅक्‍ट्रोसेरा झोनाटा, बॅक्‍ट्रोसेरा करेक्‍टा व बॅक्‍ट्रोसेरा कुकुरबीटी हि निवडक उदाहरणे आहेत.

मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाल्याने गेल्या काही वर्षात अंतरराष्ट्रीय स्तरावर या किडीची दखल घेतली आहे.

फळमाशी कोण-कोणत्या पिकात हानीकारक आहे?

आंबा, पेरू, सीताफळ, वेलवर्गीय फळ पिके जसे कलिंगड, खरबूज, भोपळा, कारली व काकडी

फळ माशी प्रादुर्भावाची लक्षणे कोणती?

फळे वाकडे होतात

अकाली पक्वता येते

फळात अळ्या पडतात - बुरशी लागते 

फळांवर डाग दिसतात

फळगळ होते

फळमाशीचे जीवनचक्र कसे असते?

फळमाशीची एक मादी, नराशी मिलन झाल्यावर, तिच्या जीवनकाळात फळाच्या सालीखाली 500 ते 1000 अंडीपुंजके देते.

त्यातून 3 ते 4 दिवसांत अळ्या बाहेर येतात. या अळ्या फळाच्या गरावर उपजीविका करून फळे कुजवतात. अळीचा नंतर कोष होतो. गळलेल्या फळातील कोश मातीत मिसळतात. कोषातून प्रौढ माशी जन्मते. अशा प्रकारे एका वर्षात फळमाशीच्या अनेक पिढ्या पूर्ण होतात. या विशिष्ठ जीवनचक्रामुळे फळमाशी कमी काळात मोठ्या प्रमाणात उत्पत्ती करते.

फळ निर्यातीसाठी फळमाशी बद्दल काय नियम आहेत?

फळमाशीचा प्रादुर्भाव फळतोडणी आधी होत असला, तरी फळ वाहतुकीदरम्यान वा मार्केटमध्ये येताना प्रादुर्भाव दिसून येतो. म्हणूनच फळमाशी ही "क्वारंटाइन' कीड आहे. 

(एका देशाहून दुसऱ्या देशात शेतमाल आयात-निर्याती वेळी महत्त्वाची) युरोप, अमेरिका आदी देशांत ही माशी "क्वारंटाइन' म्हणून जाहीर झाली आहे. त्यामुळे आंबा, कारले आदी शेतमाल निर्यात या देशांत करताना त्यात फळमाशीचा आढळ चालत नाही.

फळमाशी वर उपाय काय?

फलमाशीचा प्रकोप झाल्यावर उपाय करणे म्हणजे "वराती मागून घोडे" असे आहे. जर तुम्ही आंबा, पेरू, सीताफळ, कलिंगड, खरबूज, भोपळा, कारली व काकडी हि पिके घेत असाल तर पाटील बायोटेक चे माक्षिकारी सापळे वापरायला हवे. बाग स्वच्छ ठेवावी. सामुहिक स्तरावर नियंत्रणाचे प्रयत्न करणे अधिक फायद्याचे ठरते.