मल्टि्लेअर फार्मिंग : शेतकऱ्यांना मालामाल करणारी शेतीचे आधुनिक तंत्रज्ञान

multylayer farming

जाणून घ्या काय आहे मल्टि्लेअर फार्मिंग आणि त्याचे फायदे

 

नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर सतत शेतीसाठी केला जात आहे.  पूर्वी पारंपारिक पद्धतीने शेती केली जात होती, त्यामुळे शेतकऱ्यांना जास्त कामगार व परिश्रम करावे लागत व तुलनेत कमी नफा मिळायचा.  हळूहळू आधुनिक मशीन्स शेतीमध्ये वापरण्यास सुरवात झाली आणि शेतकऱ्यांना शेती करणे सोपे झाले.  आज शेतीची नवीन तंत्रे विकसित केली जात आहेत, त्या मुळे शेतकर्‍यांना कमी श्रमात अधिक नफा मिळू लागला आहे.  असे एक तंत्र म्हणजे मल्टीलेयर शेती, ज्याचा उपयोग करून शेतकरी त्यांचे उत्पन्न वाढवू शकतात.  मल्टीलेअर शेती हे शेती करण्याचे तंत्र जे मल्टीलेयर शेती म्हणून देखील ओळखले जाते.  त्याअंतर्गत एकाच वेळी 4 ते 5 पिके घेऊन शेतकरी चांगला नफा मिळवू शकतो.  आज आपल्याला शेतीच्या मल्टीलेयर शेती तंत्राबद्दल जाणून घ्यायचे आहे.

 

 

 

 

 

 

मल्टीलेयर फॉर्मिंग म्हणजे काय

 मल्टीलेयर शेती तंत्रात एकापेक्षा जास्त पीकांची लागवड करता येते. या तत्रज्ञानाने घेतलेल्या पिकांमध्ये कीटक किंवा पतंगांचा प्रादुर्भाव दिसून येत नाही. आजच्या काळात हजारो शेतकरी हे मॉडेल स्वीकारत आहेत आणि चांगला नफा कमावत आहेत.  मल्टीलेयर शेती ही आजच्या शेतकऱ्यांची गरज बनली आहे.  कारण जर एखाद्या पिकामध्ये शेतकऱ्याला तोटा झाला तर तो दुसरे पिक त्याची भरपाई करू शकते आणि चांगला नफा देखील मिळु शकतो.भविष्यात केवळ या प्रकारची शेतीच शेतकऱ्याला चांगले उत्पन्न मिळवून देण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावू शकते.

 

 

 

 

 

आपण मल्टीलेयर फार्मिंग कधी सुरू करू शकता?

 मल्टीलेयर शेती कोणताही शेतकरी फेब्रुवारी महिन्यात कोणत्याही शेतात प्रारंभ करू शकतो. क्षेत्रफळ व माती यावर अवलंबून शेतकरी एकाच वेळी चार ते पाच पिके घेऊ शकतात.

मल्टीलेयर शेती कशी केली जाते?

 मल्टीलेयर शेतीअंतर्गत, जमिनीच्या प्रत्येक थरात असलेल्या पाण्याचे आणि पोषक घटकांचा फायदा सेंद्रीय मार्गाने घेण्याचा प्रयत्न केला जातो.  यासाठी, एकाच वेळी चार ते पाच प्रकारची पिके घेतली जातात, ज्यांचे मुळे जमिनीच्या वेगवेगळ्या भागातून पाणी आणि पोषण घेतात.  त्याच वेळी, जमिनीच्या वर, ही पिके वेगवेगळ्या वेळी वेगवेगळ्या उंचीवर वाढतात आणि एकमेकांचे पोषण करतात तसेच कीटक आणि तणांपासून त्यांचे संरक्षण करतात.  यामध्ये चार पिकांसाठी समान प्रमाणात खत वापरले जाते, तसेच पिकांनाही एकमेकांकडून पोषण मिळते.

 

 

 

 

 

मल्टीलेयर शेतीसाठी मंडप तयार करणे

 मल्टीलेयर शेतीसाठी प्रथम शेतात मंडप तयार केला जातो.  यासाठी 2200 बांबूचे खांब एक एकर शेतात लावले असून त्याची लांबी नऊ ते दहा फूट असायला हवी. यात दोन इंच बांबू जमिनीत गाडले जातात, एक फूट बांबू वर लावला जातो,शेतात केवळ सात फूट बांबू दिसतो ज्यावर पीक घेतले जाते. बांबू 5-6 फूट अंतरावर लावा.शंभर ते दीडशे किलोपर्यंत वीस गेज पातळ वायर वापरली जाते. 100 किलो 16 गेजची वायर वापरली जाते.  यानंतर, आम्ही अर्ध्या - अर्ध्या फुटांच्या अंतरावर वायर विणून, त्यावर गवत टाकुन, त्यावर लाकूड ठेवले जाते जेणेकरून गवत उडू नये.  हे 60-70टक्के सूर्यप्रकाश शोषून घेते, हे मंडप पिकाला नैसर्गिक आपत्तीपासून वाचवण्याचे कार्य करते. बाउंड्रीवॉल ग्रीन नेट किंवा साडीने सर्व बाजूंनी आच्छादलेले असते. अशा देशी पद्धतीने फार्म हाऊस बनते.

 

 

 

 

एकाच वेळी चार पिके घेता येतात

 फेब्रुवारी महिन्यात जमिनीखाली आले लावले जाते, त्याच्या वर कोणत्याही प्रकारचा भाजीपाला जसे की मेथी, पालकसारख्या हिरव्या भाज्यापैकी कोणतेही एक लावले जाते. तिसरे कोणतेही वेल ज्यात कुंदरू, कडू भोपळा, परवल, याचा समावेश असतो;याची पाने लहान असतात, ज्यामुळे खालच्या पिकावर कोणताही वाईट परिनाम होत नाही.  यासह पपईची लागवड करता येते.

थरानुसार पीक घेण्याचा मार्ग समजून घ्या

 मल्टीलेयर शेतीच्या या तंत्रात, जमिनीच्या वेगवेगळ्या थरांवर पिकणारी पिके घेतली जातात.  हे खालीलप्रमाणे समजले जाऊ शकते-

 

 

• पहिला थर - जमीन खणल्यानंतर सर्व प्रथम, आले किंवा हळद यासारखे जमिनीच्या खाली 2इंच खोलईपर्यंत येणारे पीक घेतले जाते.
• दुसरा थर - यामध्ये जमिनीच्या एक किंवा दोन फूटांपर्यंत वाढणार्‍या हंगामी भाज्या मेथी, पालक, राजगिरा इत्यादी पेरल्या जातात. जेव्हा ही पिके तयार होतात, तेव्हा ती मुळासह उपटून जातात, ज्यामुळे माती हलकी राहते आणि कोळपण्याची, निंदण्याची गरज भासत नाही.
• तिसरा थर - यामध्ये वेलीत वाढणारी पिके घेतली जातात- कारली, परवल, भोपळा, काकडी इ. यासाठी शेतात बांबूचे खांब उभे केले आहेत.  ज्याच्या जवळपास लागवड केली जाते.
• चौथा थर - चौथ्या थरात फळझाडे लावली जातात, ज्यांची मुळे तीन फूटांपेक्षा जास्त खोल आणि उंची 4-5 फूटापेक्षा जास्त असतात. यामध्ये पपई, लिंबू, पेरू, पीच, नाशपाती, आंबा, लीची आणि इतर वनस्पती व्यवस्थित पद्धतीने लागवड करता येतील.

 

 

 

 

 

 

मल्टीलेअर शेतीसाठी किती खर्च येतो

 या तंत्राने शेती करण्यासाठी बांबू, वायर आणि गवत घेऊन मंडप तयार करावा लागतो.  मंडप उभारण्यासाठी दीड लाख रुपये खर्च केले जातात.  एकदा ते तयार झाले की ते सलग पाच वर्षे टिकते.  अशा प्रकारे, याची किंमत वर्षामध्ये फक्त 25 हजार रुपये आहे.  त्याच वेळी, बांबू, गवत, साडी यासारख्या वस्तू जर आपल्याकडे असेल तर फारच कमी पैसे खर्च केले जातात. याच कामासाठी आपण पॉली हाऊस किंवा नेट हाऊस बसवतो तेव्हा 30 ते 40 लाख रुपयांचा खर्च येतो. त्या तुलनेत मंडप तयार करण्याची किंमत खूपच कमी आहे.

 

 

 

 

 

 

मल्टीलेअर फॉर्मिंगचे फायदे

• मल्टीलेअर तंत्रज्ञानाचा वापर केल्यास 70 टक्के पाणी वाचवले जाते.
• जेव्हा जमिनीत मोकळी जागाच नसते तेव्हा तण देखील नसते म्हणुनच उत्पन्न देखील वाढते.
• एका पिकावर जितके जास्त खत वापरले जाते तितके जास्त एकापेक्षा जास्त पीक मिळते.
• पिकाला एकमेकांकडून पोषकतत्वे मिळतात.
• शेतकऱ्यांना लागणारा खर्च चार पट कमी आहे, तर नफा 8 पट जास्त आहे.

 

 

 

 

 

मल्टीलेयर शेतीसाठी प्रशिक्षण कोठे घ्यावे

 मल्टीलेयर शेतीसाठी उद्यान विभाग द्वारा वेळोवेळी प्रशिक्षण शिबिरांचे आयोजन केले जाते.  त्याचबरोबर बर्‍याच खासगी संस्था त्यासाठी शिबिरेही आयोजित करतात. याची माहिती शेतकऱ्यांना त्यांच्या परिसरातील कृषी विभागाकडून मिळू शकेल.

 

 

शेतकर्‍यांना सल्ला

 या प्रकारच्या शेतीत प्रथम तीन-चार पिके निवडावी लागतात.  यामध्ये एक पीक ते आहे जे जमिनीखालील आहे आणि दुसरे पीक ते जमिनीच्या वर आहे. यानंतर, तिसरे पीक वेलीप्रमाणे वाढणारे आणि चौथे पिक मोठ्या झाडाच्या स्वरूपात घेतले जातात.  तथापि, विज्ञानाशी संबंधित पूर्ण ज्ञान मिळाल्यानंतरच आपण त्याची सुरुवात केली पाहिजे आणि आपल्या माती, हवामानावर आधारित पीक निवडले पाहिजे.  म्हणून, शेतकऱ्यांनी मल्टीलेयर शेती सुरू करण्यापूर्वी फलोत्पादन विभागाकडून संपूर्ण माहिती घ्यावी आणि सुरुवातीला विभागातील अधिकाऱ्यांच्या देखरेखीखाली या तंत्राने शेती करावी जेणेकरून चांगले परिणाम मिळू शकतील.