महाराष्ट्रातील काजू उत्पादक शेतकरी का आहेत चिंतेत?

काजू

हवामान बदलाचा परिणाम प्रत्येक पिकावर आणि फळांवर झाला आहे. काजूच्या बाबतीतही असेच काहीसे घडले आहे. महाराष्ट्रातील सिंधुदुर्ग जिल्हा हा प्रमुख काजू उत्पादक आहे. येथील काजू उत्पादनात घट होऊनही भाव वाढलेले नाहीत. उलट भावात घसरण झाली आहे. बाजाराचा नियम असा आहे की, उत्पादन कमी झाले की पिकाचे भाव वाढतात, पण काजूच्या बाबतीत नेमके उलटे झाले आहे. त्यामुळे भावातील चढ-उताराबद्दल शेतकरी संभ्रमात आहेत.

दुसरीकडे उत्पादनात घट झाल्याने शेतकरी चिंतेत आहे. त्याचवेळी भाव न वाढल्याने शेतकऱ्यांचे दुहेरी नुकसान होत आहे. निसर्गाच्या क्रौर्याने सर्वच पिकांचे नुकसान झाले आहे. इतर पिकांमध्ये उत्पादनात घट झाली तरी भाव वाढतात, मात्र काजूच्या बाबतीत मात्र तसे होत नसल्याचे शेतकरी सांगतात. कदाचित पूर्वीचा साठा असेल किंवा स्थानिक पातळीवरच पिकांचे नुकसान झाले असेल.

अवकाळी पावसामुळे काजू बागांचे नुकसान झाले

इतर फळांप्रमाणेच काजूचे उत्पादन वाढवण्यासाठी शेतकऱ्यांना कसरत करावी लागते. अवकाळी पाऊस आणि बदलत्या हवामानामुळे काजूच्या बागांना मोठा फटका बसला. त्यामुळे ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये बहरलेली फुले 20 दिवसांत कोमेजली. त्यानंतर डिसेंबरमध्ये कडाक्याच्या थंडीमुळे फळबागांचेही नुकसान झाले. शेतकऱ्यांनी मोठ्या कष्टाने काजूची लागवड केली आहे. पण आता मलाही चांगला भाव मिळत नाही. त्यामुळे ते नाराज आहेत.

 

उत्पादनात घट

कोकणातील वेलुरगा, सावंतवाडी, मालवण या तालुक्यांमध्ये काजू हंगामाला सुरुवात झाली आहे. मात्र इतर ठिकाणी काजू पिकण्यास विलंब झाला आहे. दरवर्षी फेब्रुवारीच्या पहिल्या आठवड्यात काजूचा हंगाम जोरात सुरू असतो. मात्र यंदा मार्च महिना सुरू होऊनही काजूचे उत्पादन सुरू झालेले नाही. त्याबाबत शेतकऱ्यांचे म्हणणे आहे की, उत्पादनात घट झाल्याने दरवाढ अपेक्षित होती. मात्र याउलट अगोदरच शेतकऱ्यांना मिळणाऱ्या काजूच्या दरात घट झाल्याचे शेतकरी सांगत आहेत.पुढे काजूची लागवड कशी करता येईल. यावेळी शेतकऱ्यांचा खर्चही वसूल झालेला नाही.

 

आयात केलेल्या काजूचा परिणाम दिसून येत आहे

महाराष्ट्रातील सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात काजूची मोठ्या प्रमाणात आयात केली जाते. येथील व्यापारीही आयात करतात. कोकणात आयात केलेला काजू स्थानिक काजूपेक्षा खूपच कमी दरात उपलब्ध आहे. त्यामुळे स्थानिक काजू कितीही चांगला असला तरी त्याच्यासमोर स्थानिक काजू कमी विकतात. त्यामुळे चांगले काजू बाजूला ठेवून इतर काजू विकले जातात. याप्रकरणी व्यापारी आणि शेतकरी संघटनांमध्ये नुकतीच बैठकही झाली आहे. शेतकरी चांगल्या भावाच्या प्रतीक्षेत आहेत.