Goat Keeping: बकऱ्यांचे वजन का होते कमी? कसे वाढवणार वजन? जाणून घेऊ सविस्तर

goat rearing

शेतकरी शेतीला जोडधंदा म्हणून अधिक उत्पन्नासाठी पशुपालन व्यवसाय करतात. पशुपालन व्यवसाय मध्ये शेळीपालन हा प्रकार कमी खर्चिक आहे. शेळीपालन हे प्रामुख्याने मांस उत्पादनासाठी तसेच दूध मिळवण्यासाठी केला जातो. देशामध्ये मेंढी आणि शेळी पालन मोठ्या प्रमाणावर होते.

शेळीपालन आणि मेंढी पालन व्यवसाय हा ग्रामीण भागातील रोजगाराचेआणि उत्पन्नाचे मुख्य स्त्रोत आहेत. शेळीपालनामध्ये चांगली कमाई ही शेळ्यांचे वजन किती आहे यावर अवलंबून असते.

 शेळ्यांमध्ये अनेक प्रकारचे रोग उद्भवतात. त्याचा परिणाम हा शेळ्यांचे वजन कमी होण्यावर होतो. यामध्ये जनावरांचे गट अशा प्रकारे तयार करा की  कळपात राहणाऱ्या  प्राण्यांमध्ये चारा आणि चारा साठी परस्पर स्पर्धा देखील शेळ्यांच्या शरीराचे वजन कमी करू शकते. साधारणपणे प्राण्यांच्या गटातील तत्सम व्‍यवस्‍थापन त्रुटींमुळे दुर्बल आणि विनम्र प्राण्यांमध्ये शरीराचे वजन कमी होते. यामध्ये मजबूत आणि मोठे  शेळ्या कमकुवत शेळ्यांच्या अन्न आणि जागेवर त्यांचा हक्क सांगतात. त्यामुळे आहारात प्रवेश नाकारला जात असल्याने हा सुरक्षित प्राणी अधिक असुरक्षित बनतात.

त्यासाठी वय, जाती, लिंग, शारीरिक स्थिती यानुसार प्राण्यांचे गट करणे नेहमीच योग्य असते. जर शाळांमध्ये दातांची समस्या असेल तर वजन कमी होऊ शकते. कारण दातांची समस्या अन्न खाण्याच्या आणि गिळण्याच्या  सामान्य प्रक्रियेवर परिणाम करते. त्यामुळे शेळ्यांना किंवा मेंढ्यांना सामान्य चारा सेवनावर  परिणाम होतो. या कारणांमुळे जनावरांना पुरेशा अन्नापासून वंचित राहावे लागते. वजन कमी करण्याच्या तपासणीत दात परीक्षण पण महत्त्वाचे असते. दातांची वाढणे आणि घासले जाणे हे विविध प्रकारच्या खनिजांची कमतरता किंवा फ्लोरोसिस च्या अतिरेकामुळे होत असते.

 जर वैद्यकीय दृष्ट्या विचार केला तर वजन कमी होणे, विच्छेदक दातांचा असामान्य आकार, हार्ड स्टेनिंग हार्ड ड्राफ्टिंग, जबडा सुजणे हेदेखील वजन कमी होण्याची प्रमुख कारणे असू शकतात.या समस्येचे निदान करण्यासाठी, प्राण्यांच्या तोंडाची तपासणी वेळोवेळी करावी. तसेच खनिज ग्लायको कॉलेट च्या कमतरतेमुळे रोगदेखील होऊ शकतात.

कोबाल्ट, कोपर आणि सेलेनियम हे आवश्यक सूक्ष्म पोषक घटक आहेत. त्यांच्या कमतरतेमुळे किंवा असंतुलनामुळे प्राणी वेगवेगळ्या प्रकारे वजन कमी करतात. कोबाल्ट ची कमतरता शरीराच्या वजनात वाढ थांबते.कोबाल्ट नैसर्गिक रित्या जास्त पाऊस, लिंचींग, उच्च पीएच,मॅगनीज, जस्त,कोरडी माती तसेच वालुकामय किनारपट्टी इत्यादींमध्ये कमी प्रमाणात आढळतो. तसेच सेलेनियम हे मेंढी पालन आणि शेळीपालन मध्ये एक महत्त्वाचा घटक आहे. याच्या कमतरतेमुळे मादी प्राण्यांमध्ये गर्भपात आणि प्रजनन क्षमतेची समस्या खूपच वाढते.याच्या कमतरतेमुळे कोकरांची कमकुवत कथा तसेच त्यांचा विकास देखील रोखला जातो कोकरामध्ये अचानक मृत्यूची समस्या अधिक दिसून येते.

यालाच श्वेत स्नायु रोग म्हणतात. या समस्यांचे निदान करण्यासाठी जनावरांना खनिज मिश्रण पावडर योग्य प्रमाणात दिले पाहिजे. जोन्स रोगा मेंढ्या आणि शेळ्यांचा जुनाट आजार आहे. वजन कमी करण्याच्या समस्येसाठी ते थेट जबाबदार आहे.वजन कमी होणे, स्नायूंची क्रियाशीलता कमी होणे, खाद्य योग्य प्रमाणात खाल्ले तरीही संक्रमित प्राण्यांच्या जबड्यात खाली पाणी जमा होणे, अशक्तपणा, मेंढ्यांमध्ये लोकर कमी होणे, हगवण इत्यादी लक्षणे दिसतात.

 शेळी आणि मेंढी मधील लंगडे पणा

 मेंढी आणि शेळ्यांच्या पायाला लंगडा पण हा ही एक गंभीर समस्या आहे. हा रोग एका प्राण्यापासून दुसऱ्या प्राण्यांमध्ये पसरतो आणि वजन कमी करत असतो. खुरांना मऊ करणे किंवा जास्त ओले करणे देखील या रोगाचे मुख्य कारण असू शकते.