कोथिंबरीचे सुधारित वाण व लागवडीची पद्धत

कोथिंबीर प्रत्येक घरात वापरली जाते. त्याचे वैज्ञानिक नाव Coriandrum sativum आहे. आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू, कर्नाटक, महाराष्ट्र आणि मध्य प्रदेश या राज्यांमध्ये याची लागवड केली जाते..कोथिंबीरीची पाने चटण्या, करी, सूप, सॉस आणि मसाला म्हणून वापरली जातात. याशिवाय धन्यांना आयुर्वेदात खूप फायद्याची सांगितले आहे.

कोथिंबीरची लागवडीसाठी हवामान व माती (Climate And Soil For Cultivation Of Coriander)

कोथिंबीरची लागवड ही प्रामुख्याने पालेभाज्या म्हणून केली जाते. ते विशिष्ट हंगामात पिकवावे लागते, जेणेकरून जास्त उत्पादन मिळू शकेल. कोरड्या व थंड हवामानात त्याचे उत्पादन चांगले येते. बागायती पीक म्हणून जवळजवळ सर्व प्रकारच्या जमिनीत लागवड करता येते.

कोथिंबीर लागवडीसाठी जमीन तयार करणे (Preparation Of Land For Cultivation Of Coriander)

पावसाळ्यापूर्वी शेताची ३ ते ४ वेळा नांगरणी करावी. यानंतर शेतात बेड आणि कालवे तयार केले जातात. बागायती पिकांसाठी जमीन 2 किंवा 3 वेळा नांगरली जाते आणि नंतर बेड आणि कालवे तयार केले जातात.

धनिया की उन्नत किस्में (Improved Varieties Of Coriander)

स्वाती विविधता (Swati variety)

कोथिंबिरीची ही जात एपीएयू, गुंटूर यांनी विकसित केली आहे. या जातीची फळे परिपक्व होण्यास 80-90 दिवस लागतात. ही जात 885 किलो प्रति हेक्टर उत्पादन देऊ शकते.

 

राजेंद्र स्वाती व्हरायटी (Rajendra Swati Variety)

ही कोथिंबीर 110 दिवसांत तयार होते. कोथिंबिरीची ही जात आरएयूने विकसित केली आहे. ते 1200-1400 किलो प्रति हेक्टर उत्पादन देते.

गुजरात कोरिनेडर-1 (Gujarat Corridor-1)

या जातीच्या बिया जाड आणि हिरव्या रंगाच्या असतात. त्याचा पिकण्याचा कालावधी 112 दिवसांचा असतो. यातून हेक्टरी 1100 किलो उत्पादन मिळू शकते.

गुजरात धणे-2 (Gujarat Coriander-2)

या प्रकारच्या वनस्पतीमध्ये अधिक फांद्या आढळतात, तर त्याची पाने मोठी आणि छत्रीच्या आकाराची असतात. या जातीची रोपे परिपक्व होण्यासाठी 110-115 दिवस लागतात. या जातीचे उत्पादन हेक्टरी 1500 किलो आहे.

लागवडीची विविधता (Sadhna Variety)

कोथिंबिरीची ही जात ९५-१०५ दिवसांत तयार होते. या जातीचे उत्पादन 1000 किलो प्रति हेक्टर आहे.

धणे लागवडीसाठी बियाणे पेरण्याची प्रक्रिया (Sowing Seeds For Coriander Cultivation)

कोथिंबीर हे मुळात भारताच्या उत्तर आणि मध्य भागात आणि आंध्र प्रदेशात रब्बी हंगामात घेतले जाते. कोथिंबिरीची पेरणी ऑक्टोबरच्या मध्यात आणि नोव्हेंबरच्या मध्यात करता येते.पेरणीनंतर १५ दिवसांनी पहिले पाणी द्यावे. यानंतर जमिनीतील उपलब्ध ओलाव्यानुसार १० ते १५ दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.

 

कोथिंबीर लागवडीसाठी काढणी आणि उत्पन्न (Harvesting and yield for coriander cultivation)

पीक साधारणपणे 90 ते 110 दिवसात कापणीसाठी तयार होते जे विविधतेनुसार आणि वाढत्या हंगामावर अवलंबून असते. फळे पूर्णपणे पिकल्यानंतर आणि हिरवी ते तपकिरी झाल्यानंतर काढणीचा विचार केला पाहिजे. कापणीच्या प्रक्रियेत झाडे कापली जातात किंवा ओढली जातात. सोबतच ते शेतात लहान-लहान ढीग करून ठेवतात, जेणेकरून ते काठीने किंवा हाताने घासता येतील. दुसरीकडे, त्याच्या उत्पादनाचा विचार केल्यास, पावसावर आधारित पीक म्हणून कोथिंबीरीचे सरासरी उत्पादन 400 ते 500 किलो/हेक्टर दरम्यान असते, तर बागायती पिकाचे उत्पादन 600 ते 1200 किलो/हेक्टर दरम्यान असते.