उसाची जात कशी निवडावी?

उसाची जात कशी निवडावी?

०२६५- ही जात २००७ साली लागवडीसाठी प्रसारित करण्यात आली. क्षारपड जमिनीसाठी ही उत्तम जात आहे. क्षारपड जमिनीमध्ये इतर जातीतील उसाची लागवड अपेक्षित उत्पादन देऊ शकत नाही. पण ह्या जाती मुळे क्षारपड जमिनीतही शेतकरी चांगले उत्पादन घेऊ शकतात.आजपर्यंत बऱ्याच उसाचा जाती बघितल्या आहेत. जर फुटवा जास्त असेल तर त्याला जाडी कमी असते,जाडी जास्त असेल तर फुटवा कमी असतो. पण ह्या जातीचा बाबतीत फुटवा ही जास्त असतो व जाडीही चांगली असते. ह्या जातीचा खोडवाही चांगला येतो. पानं तलवारीसारखे सरळ असतात. ह्या उसाचा फडात आत जायचं म्हणजे तोंड आणि पूर्ण शरीर झाकून जावं लागतं अन्यथा पानांचे काप सहन करावे लागतात.रसवंती किंवा गुळासाठी हा वाण अयोग्य ठरतो. ह्याचा वापर बेनेमळा व साखर उद्योगामध्ये होतो.

ह्या वाणामध्ये तंतुमय पदार्थ इतर वाणांचा तुलनेने जास्ती असतात. शेतकऱ्यांचा व कारखानदारांचा मनात एक ग्रह निर्माण झाला आहे की ०२६५ ह्या वाणाची रिकव्हरी कमी येते. पुणे जिल्ह्यातील सोमेश्वर कारखान्याने ह्याच वाणाचा जोरावर सर्वात जास्त रिकव्हरी नोंदवली आहे.वयक्तिक हा वाण माझा ही आवडीचा वाण आहे. समस्या एकच आहे की हा वाण साखर कारखाने लवकर तोडत नाहीत. ऊस शेतकऱ्याचे खऱ्या अर्थाने उत्पादन वाढवण्याची क्षमता ह्या वाणा मध्ये आहे. ज्या क्षेत्रावर हुमणीचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणावर होतो आशा ठिकाणी आम्ही ह्या वाणाची लागवड करतो. कारण ह्या वाणाचा मुळ्यांचे जाळे इतर वाणांपेक्षा अधिक गुंतलेले असते. त्यामुळे नुकसान थोडे कमी होते. आम्ही हुमणीसाठी वर्षभर केलेल्या प्रयत्नांमुळे हुमणीचा प्रादुर्भाव खुप कमी होतो.पण तरीही जोखीम कमी करण्यासाठी आम्ही ह्या वाणाचा वापर करतो.

को-८६०३२:१९९६ साली प्रसारीत झालेला वाण. महाराष्ट्रातील एकूण ऊस शेती मध्ये जवळपास ५०% क्षेत्र हे ह्या वाणाचा लागवडी खाली आहे. १००टन,१२५टन,१५०टन एवढे उत्पादन गाठण्याची क्षमता ह्या वाणामध्ये आहे.रिकव्हरी ही ह्या वाणाची चांगली मिळते. फुटव्यांची संख्या जास्त असते, पण उसाची जाडी ०२६५ ह्या वाणाचा तुलनेत थोडी कमी असते.गडद गुलाबी व लालसर छटा असलेला हा ऊस आपल्या गर्द हिरव्या पानांनी मोहित करते.ह्या वाणाचा गुळ चांगला होतो. रसवंतीसाठीही हा वाण वापरला जातो पण अपेक्षित चव मिळत नाही. कांडी कीडीचा प्रादुर्भाव ह्या वाणावर मोठ्या प्रमाणात होत असतो.

नवीन वाण प्रसारीत केला जातो त्यावेळी शेतकऱ्यांकडून एकच प्रश्न विचारला जातो ८६०३२ पेक्षा चांगला वाण आहे का? शेतकऱ्याला आजही ह्या वाणाचा तोडीचा वाण सापडला नाही. आम्ही बेणेमळा साठी ह्या वाणाची लागवड करतो. क्षारपड जमीन सोडल्यास इतर सर्व

एम एस १०००१: २०१७साली प्रसारीत झालेल्या ह्या वाणाने अल्पावधीतच शेतकऱ्यांची मने जिंकली आहेत. १२ महिन्यात चांगले उत्पादन देणारे हे वाण आहे. ज्यावेळी आपण खरीप मध्ये एखादे पीक घेतो व ऑक्टोबर मध्ये उसाची लागण करायची असेल त्या वेळेस हा वाण एक उत्तम पर्याय आहे. कारखाने ही आपल्या यादी मध्ये ह्या वाणाला प्रथम प्राधान्य देतात.साखरेचा उताराही चांगला आहे.परंतु १२ महिन्यानंतर उशीर झाल्यास उत्पादन घटण्याची शक्यता आहे. ह्याचा खोडवा खुप चांगला येतो. ज्यावेळी आमचा ८६०३२चा ऊस तुटून जातो व त्यामध्ये तुटाळ पडतो त्यावेळी आम्ही ह्या वाणाची रोपे लावतो. हा ऊस कमी कालावधीत जास्त वेगाने वाढतो.  फुटव्यांची संख्या पण चांगली असते त्याची जाडी ही चांगली असते. १०००१ ह्या वाणाचा गुळ चांगला होतो. आमचा ऐका शेतकरी मित्राने ह्या वाणाचे सेंद्रिय गुळ बनवला आहे. ह्याचा गुळाला एक विशिष्ट चव व सुगंध असतो.१२ महिन्यात १००टनाचे उत्पादन घेण्याची क्षमता ह्या वाणामध्ये आहे.काही शेतकऱ्यांचा जमिनी खारवट चोपण असतात. आशा जमिनीला ही जात चांगला प्रतिसाद देते.

कोसी ६७१:उसामध्ये असलेल्या वेगवेगळे वाण तयार करण्यासाठी ह्या जातीचा वापर झाला आहे. काही जातींसाठी ही जात पित्याचा भूमिकेत आहे तर काही जातींसाठी ही जात मातेचा भूमिकेत आहे.८६०३२,९४०१२,फुले ९२००५, वी एस आय ४३४ वरील सर्व वाण कोसी ६७१ ह्या वाणामधून तयार झाले आहेत. रसवंतीचा विचार केल्यास ह्या वाणाचा तोडीला कोणतीही जात उपलब्ध नाही. ह्या जातीतील रसाची चव त्याचा रंग ,सुगंध आणि आलं लिंबू बरोबर झालेला संयोग ह्याला कोणतेच वाण टक्कर देऊ शकत नाही. ह्या वाणामध्ये साखरेचा उतारा इतर वाणाचा तुलनेने जास्त आहे. ज्या साखर कारखान्यांनी ६७१ ह्या वाणाची ६०% पेक्षा जास्त गाळप केला आहे त्या कारखान्यांचा साखर उतारा सर्वात जास्त आहे.ह्या जातीचा गुळही उत्तम होतो. ही जात पूर्वहंगामी आणि सुरू हंगामासाठी योग्य आहे.ज्या ठिकाणी शेतकऱ्यांना पाला चोरीचा सामना करावा लागतो आशा ठिकाणी शेतकऱ्यांनी ह्या वाणाची लागवड करावी. ह्या उसाचा देठाला मोठ्या प्रमाणात तुस असते. त्यामुळे पाला चोरीसाठी हा नैसर्गिक अडथळा निर्माण होतो. 

                       वरील ४ जातींचा आम्ही आमचा शेती मध्ये मोठ्या प्रमाणात लागवड करतो. प्रत्येक शेतकऱ्याचे अडचणी वेगवेगळ्या आहेत. प्रत्येकजण उसाची लागवड वेगवेगळे पदार्थ बनवण्यासाठी करतो. काही जण त्याचा वापर रसवंतीसाठी करतात तर काही जण त्याचा वापर गुळाचे उत्पादन घेण्यासाठी करतात. काही जण फक्त बेणेमळा करतात,तर काहीजण साखर कारखान्यावर अवलंबून असतात. प्रत्येकाने आपल्या सोयीनुसार आपल्या जमिनीचा गुणधर्मानुसार वाणाची निवड करावी. काही ठिकाणी जमीन गावा जवळ असते तिथे ८६०३२ सारख्या वाणाची लागवड केल्यास पाला चोरीची समस्या मोठ्या प्रमाणात आढळते. त्या जागी ६७१ अथवा ०२६५ ह्या वाणाची लागवड केल्यास पाला चोरी थोड्या प्रमाणात नियंत्रित करता येते.

क्षारपड जमिनी मध्ये ०२६५ ह्या वाणा शिवाय पर्याय नाही. चांगली उत्तम निचऱ्याची जमिनी मध्ये जिथे पाला चोरीची समस्या उद्भवत नाही अशा ठिकाणी ८६०३२ ह्या वाणाची लागवड निश्चित करावी. मातीचा गुणधर्म टिकवण्यासाठी वाणामध्ये बदल ही करणे गरजेचे आहे. प्रत्येक वाणाचा मुळ्यांचे जाळे हे निराळे असते. वाणामध्ये बदल केल्यास जमिनीचा भौतिक गुणधर्म टिकविण्यास मदद मिळते.शेतकऱ्यांनी वाणाची निवड आपल्या परिस्थितीनुसार करावा. ह्याचा शेतकऱ्यांना लाभ होईल.

विवेक पाटील,सांगली

०९३२५८९३३१९