दुग्धव्यवसायातून (dairy industry) चांगले उत्पादन घ्यायचे असेल तर जनावरांची चांगली देखभाल, स्वच्छता, अन्न, आरोग्य यावर लक्ष द्यावे लागेल. तसेच पशुवैद्य देखील दूध उत्पादन वाढविण्यासाठी घरगुती उपायांचा अवलंब करायला सांगतात.

अधिक दूध उत्पादनासाठी जनावरांच्या डोसकडे लक्ष द्या. फक्त हिरवा चारा किंवा भुसा देऊन दुधाचे उत्पादन वाढवता येत नाही, त्यामुळे गव्हाची लापशी, मक्याचा चारा, सातूचा चारा, डाळीची साले, मोहरी आणि कपाशीची पेंड इत्यादींचा पशुखाद्यात समावेश करणे गरजेचे असते.

जनावरांना फक्त हिरवा चारा खायला दिल्याने दुधाचे उत्पादन वाढणार नाही. त्यामुळे हिरवा चारा किंवा सुका चारा यासोबतच खनिजे आणि कॅल्शियम देखील द्या.

Govt Scheme: शेतकरी मित्रांनो शेणखतातून कमवा लाखों रुपये; सरकारने आखली मोठी योजना

दूध वाढवण्यासाठी हे उपाय करा

1) संतुलित आहारानेच जनावरांचे आरोग्य आणि दूध उत्पादन सुधारू शकते. जनावरास दररोज 20 किलो आहार द्या. हिरवा चारा तसेच 4 ते 5 किलो कोरडा चारा आणि 2 ते 3 किलो तृणधान्ये व कडधान्ये यांचे मिश्रण करून जनावरांना खायला द्या.
2) जनावरांना खायला घालण्यापूर्वी धान्य किमान ४ ते ५ तास भिजत ठेवा. जेणेकरून जनावरांना अन्न पचण्यास कोणतीही अडचण येत नाही.
3) पशु तज्ज्ञांच्या मते, चांगल्या फॅटच्या दुधासाठी पशुखाद्यात कॅल्शियम, खनिज मिश्रण, मीठ, प्रथिने, चरबी, जीवनसत्त्वे, कार्बोहायड्रेट्स यांचा पुरवठा करत रहा.
4) जनावरांना सामान्य हिरवा चारा देऊ नका, तर नेपियर गवत, अल्फा, बेरसीम, चवळी, मका या सुधारित जातींचा चाराही द्या.

Solar Pump: शेतकऱ्यांनो 90 टक्के अनुदानावर शेतात सौरपंप बसवा; ऑनलाइन अर्ज सुरू

जनावरांच्या आरोग्याची अशी काळजी घ्या

अनेकदा जनावरांचे आरोग्य बिघडल्याने दूध उत्पादनातही घट होते. याची अनेक कारणे ती म्हणजे, जनावरांच्या गोठ्यातील घाण, जनावरांच्या आजूबाजूचा आवाज, जनावरांची अस्वच्छता आणि त्यांची काळजी न घेणे इत्यादी. अशा परिस्थितीत जनावरांना ताण येतो आणि ते दूध देऊ शकत नाहीत.

रोज सकाळ संध्याकाळ गोठ्याची किंवा खुली कोठार साफ करून जनावरांना फिरायला घेऊन जा. जनावरांच्या गोठ्यातील माश्या व डासांचा प्रादुर्भाव दूर करण्यासाठी शेणखताची पोळी व कडुलिंबाच्या पानांचा धूर द्या.

जनावरांच्या शरीराचे तापमान नियंत्रित ठेवण्यासाठी त्यांना दररोज थंड व ताज्या पाण्याने आंघोळ घाला. अनेकदा जनावरांना पाण्याअभावी दूध उत्पादनही कमी होते, त्यामुळे वेळोवेळी जनावरांना शुद्ध व शुद्ध पाणी देत ​​राहा.

महत्वाच्या बातम्या 
शेतकऱ्यांनो सावध व्हा! जनावरांमध्ये स्पायडर लिलीची विषबाधा; करा वेळीच उपचार, नाहीतर...
Animal Disease: जनावरांमधील संसर्गजन्य आजारावर करा वेळीच उपचार; जनावरे दगावणार नाहीत
Farmers Subsidies: शेतकऱ्यांना गोदाम बांधण्यासाठी मिळणार 12 लाख रुपये अनुदान