भारतात दूधउत्पादन (Milk production) मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. केंद्र सरकारने शेतकऱ्यांसाठी काही पशुपालन योजना (Animal husbandry scheme) देखील आणल्या आहेत. ज्यामधून शेतकरी (Farmers) पशुपालन व्यवसाय करत आहेत. पशुपालन व्यवसाय करत असताना जनावरांच्या खाद्याकडे लक्ष देणे खूप गरजेचे असते. कारण जनावरांना योग्य प्रकारे चार मिळाला तर दुधाचे (Milk) उत्पादन वाढते.
पशुसंवर्धन व्यवसाय (Animal husbandry business) तेव्हाच यशस्वी होतो जेव्हा जनावरांच्या चांगल्या आरोग्यासोबत चांगल्या दर्जाचे दूध उत्पादन मिळते. त्यासाठी जनावरांना पोषक हिरवा चारा (green fodder) देणे गरजेचे आहे. बहुतेक पशुपालकांसाठी पशुखाद्य वाढवणे सोपे आहे, कारण ते पशुपालनासोबत शेती करतात. अशा परिस्थितीत दुभत्या जनावरांच्या चांगल्या आरोग्यासाठी हे पशुपालक त्यांच्या शेतात किंवा शेताच्या बांधावर तीन प्रकारचा हिरवा चारा वाढवू शकतात.
कृषी तज्ज्ञांच्या मते, सर्वोत्कृष्ट जनावरांच्या चाऱ्याच्या श्रेणीत तीन प्रकारच्या हिरव्या चाऱ्याचा समावेश करण्यात आला असून त्यात बारसीम गवत, जिरका गवत आणि नेपियर गवत यांचा समावेश आहे. या ३ गवतांमुळे दूधउत्पादनात भरघोस वाढ होत आहे.
नेपियर घास (Napier grass)
उसासारख्या दिसणार्‍या नेपियर गवताला सामान्य भाषेत हत्ती गवत असेही म्हणतात. कमी वेळात वाढल्याने व जनावरांची दुध क्षमता वाढल्याने त्याला सर्वोत्तम पशुखाद्याचा विक्रम मिळाला आहे. अवघ्या 2 महिन्यात तयार होणारे नेपियर गवत जनावराचे आरोग्य आणि चपळता वाढवते. त्यामुळे या गवताचा जनावरांच्या खाद्यामध्ये समावेश करावा.
बरसीम घास (Berseem grass)
कॅल्शियम आणि फॉस्फरस सारख्या पोषक तत्वांनी समृद्ध बरसीम गवत वाढवणे अत्यंत सोपे आहे. त्यामुळे जनावरांची पचनशक्तीही चांगली होते आणि जनावरांची दूध देण्याची क्षमताही वाढते. त्यामुळेच हा हिरवा चारा मोठ्या प्रमाणात जनावरांना खायला दिला जात आहे.
शेतकऱ्यांनो सावधान! पाऊस पडल्यानंतर तूर पिकात करा हे काम; अन्यथा होऊ शकते मोठे नुकसान
जिरका घास
कमी पाणी असलेल्या भागात जिरका गवत हा पशुधनासाठी उत्तम पर्याय आहे. विशेषत: गुजरात, राजस्थान, मध्य प्रदेश आणि उत्तर प्रदेशातील कमी पाण्याच्या भागात ते सहज पिकवता येते. हे गवत ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर दरम्यान पेरले जाते. त्यामुळे जनावरांची दूध उत्पादन क्षमता वाढते आणि जनावरांची पचनशक्तीही चांगली राहते. त्यामुळे या गवताचा जनावरांच्या चाऱ्यात समावेश नक्की करावा.
महत्वाच्या बातम्या :
भावांनो नोकरीला करा रामराम! मोदी सरकार देत आहे व्यवसाय करण्याची संधी, व्हाल मालामाल
महाराष्ट्रात पावसाचा हाहाकार! आठ लाख हेक्टरमधील उभी पिके उद्ध्वस्त
Published on: 26 July 2022, 10:15 IST