भारतातील बरेच शेतकरी चांगल्या उत्पन्नासाठी भाजीपाला शेतीकडे (Vegetable farming) वळत आहेत. विशेषत: भाजीपाल्याची व्यावसायिक शेती (farming) करणारे शेतकरी अधिकाधिक आणि दर्जेदार भाजीपाला पिकवण्यासाठी बियाण्यांपासून रोपे तयार करून रोपण करत आहेत.

या भाज्यांमध्ये टोमॅटो, वांगी, लसूण, मिरची, ब्रोकोली, शिमला मिरची, कोबी, फ्लॉवर इत्यादी अनेक भाज्यांचा समावेश आहे.

भाजीपाला शेतीची नर्सरी पद्धत

प्रगत बियाण्यांद्वारे भाजीपाल्याची रोपे (Vegetable seedlings) तयार केली जातात. भाजीपाल्याची रोपवाटिका तयार करताना वनस्पती संरक्षण हा महत्त्वाचा मुद्दा आहे, त्याअंतर्गत रोपवाटिकेमध्ये बियाणे उगवण्यापासून ते रोप तयार करण्यापर्यंत अनेक व्यवस्थापनाची कामे केली जातात. यामध्ये पोषण व्यवस्थापन, सिंचन व्यवस्थापन आणि कीड-रोग नियंत्रण यांचा समावेश होतो.

रोपवाटिकेत भाजीपाल्याची रोपे तयार करून ती शेतात लावल्यास, शेतात तण येण्याची शक्यता कमी होते आणि मातीच्या कमतरतेमुळे उगवण होण्यास कोणताही त्रास होत नाही.

Goat Rearing: चांगला नफा मिळविण्यासाठी 'या' जातीच्या शेळीचे करा पालन; काही महिन्यातच व्हाल मालामाल

रोपवाटीका तयार करतात ही काळजी घ्या

1) भाजीपाला रोपवाटिका तयार करण्यासाठी माती, तापमान आणि हवामानाची काळजी घेणे देखील आवश्यक आहे.
2) जमिनीत पाण्याचा निचरा होण्याची व्यवस्था करणे आवश्यक असते, जेणेकरून झाडांमध्ये मुळांच्या कुजण्यासारखे रोग होण्याची शक्यता नाही.
3) भाजीपाल्याच्या शेतीसाठी, सुमारे 5 पीएच मूल्य असलेली वालुकामय चिकणमाती माती सर्वात योग्य आहे, ज्यामध्ये झाडे चांगली वाढतात.
4) प्रथमच भाजीपाल्याची लागवड करणाऱ्या शेतकऱ्यांनी शेतात नांगरणी केल्यानंतर तणनियंत्रण आणि बुरशीनाशक यांचे मिश्रण करून शेत पॉलिथिनच्या शीटने झाकून टाकावे.
5) अशाप्रकारे एका आठवड्यानंतर पॉलिथिन काढून ३ ते ४ खोल नांगरणी करावी, जेणेकरून नंतर कीड व तणांच्या नियंत्रणासाठी वेगळा खर्च करावा लागणार नाही.

Agriculture Cultivation: शेतकऱ्यांनो सर्वात कमी कालावधीचे पीक करेल तुम्हाला मालामाल; जाणून घ्या

6) बियाणे लागवडीसाठी शेतात 15 ते 20 सें.मी. उंच बेड किंवा बेड तयार करा आणि त्यावर कंपोस्ट किंवा कोणतेही सेंद्रिय खत घाला.
7) माती परीक्षणानुसार इतर पोषक घटकांचाही वापर शेतासाठी करता येतो.
8) पेरणीपूर्वी नेहमी बीजप्रक्रिया करावी, जेणेकरून बियाणे किंवा माती रोगांचा पिकावर परिणाम होणार नाही.
9) पेरणीनंतर रोपवाटिकेची उगवण ते रोप तयार होईपर्यंत काळजी घ्यावी आणि झाडांची लांबी 8 ते 10 सें.मी. युरिया आल्यावर फवारणी करावी.
10) प्रोटेक्टेड फार्मिंग करणारे शेतकरी प्रो ट्रेमध्ये प्रो ट्रे नर्सरी देखील तयार करू शकतात, ज्यामध्ये सुधारित बियाण्यांपासून तयार केलेली झाडे चांगले उत्पादन घेण्यास मदत करतात.

महत्वाच्या बातम्या 
Agricultural Business: मटार शेती शेतकऱ्यांना श्रीमंत बनवणार; लागवड करण्यापूर्वी महत्वाच्या गोष्टी जाणून घ्या
Agricultural Business: 'या' शेतीतून शेतकरी घेत आहेत लाखोंमध्ये उत्पन्न; जाणून घ्या
Farmers Income: आता गाय शेतकऱ्यांना शेतीत मदत करणार; पिकांचे उत्पन्न होणार दुप्पट, जाणून घ्या