भारतात खरीप हंगामात भुईमूग लागवडीचा (Groundnut Cultivation) कल आहे, ज्याची लागवड तेल आणि काजूच्या उद्देशाने केली जाते. गुजरात, राजस्थान, तामिळनाडूसह अनेक राज्यांतील शेतकरी शेंगदाणा पिकवून चांगला नफा कमावतात.

खते आणि योग्य पीक व्यवस्थापनाचा (Crop management) अवलंब केल्यास दर्जेदार उत्पादन घेणे सोपे जाते, परंतु कीड व रोगांच्या समस्येने अधिक उत्पादनाचे स्वप्न धुळीस मिळवले आहे. पावसाळ्यानंतर शेतात कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो.

ही समस्या भुईमूग पिकामध्येही (crops) दिसून येते, ज्याला वेळीच प्रतिबंध करणे आणि त्यावर उपचार करणे अत्यंत आवश्यक आहे. अनेक शेतकऱ्यांना कीड आणि रोगांची लक्षणे ओळखता येत नाहीत, त्यामुळे पिकांचे नुकसान होते.

Flower Farming: 'या' फुलांची शेती करून घ्या चांगली कमाई; जाणून घ्या सविस्तर

रोझेट रोग

अनेकदा भुईमूगाची बटू झाडे (Dwarf groundnut plants) विषाणूजन्य रोगांमुळे प्रभावित होतात, ज्यामुळे पाने पिवळी पडतात. हा रोग महून किडीमुळे पसरतो, ज्याला वेळीच प्रतिबंध करणे अत्यंत आवश्यक आहे. या पिकावरील रोगावर उपचार करण्यासाठी इमिडाक्लोरपीड 1 मि.ली. हे प्रमाण 3 लिटर पाण्यात विरघळवून ते झाडांवर शिंपडल्यास फायदा होतो.

टिक्का रोग

भुईमुगावर टिक रोगाचा प्रादुर्भाव झाला की झाडांची पाने सुकून गळून पडतात आणि झाडांमध्ये फक्त तीन देठ उरतात. या रोगाचा प्रारंभिक परिणाम पानांवर लहान गोलांच्या स्वरूपात दिसून येतो, जो हळूहळू देठांवर पसरतो.

याला प्रतिबंध करण्यासाठी 2 किलो डायथान एम-45 1,000 लिटर पाण्यात मिसळून प्रति हेक्‍टरी पिकावर फवारणी करावी. अधिक प्रादुर्भाव दिसल्यास, हे द्रावण दर 10 दिवसांनी 2 ते 3 वेळा फवारावे.

रोमिल वर्म

रोमिल एली कीटक भुईमुगाच्या झाडांना मोठ्या प्रमाणात नुकसान करू शकते. ते झाडांच्या पानांवर अंडी घालते, ज्यातून अळ्या बाहेर पडतात आणि संपूर्ण पीक नष्ट करतात. हे टाळण्यासाठी, ज्या ठिकाणी कीटकांची अंडी दिसतील त्या झाडांचे देठ कापून जाळून टाकावे.

Solar Pump: शेतकरी मित्रांनो 60 टक्के अनुदानावर सौलर पंप घरी आणा; जाणून घ्या प्रोसेस

महू कीटक

महून किडीमुळे (Mahoon insect) भुईमूग पिकात रोगांचा जन्म होतो. हे छोटे आणि तपकिरी किडे पानातील रस शोषून झाडाचे नुकसान करतात. त्यामुळे पाने पिवळी होऊन कोमेजतात. या किडीचा प्रादुर्भाव पिकावर होऊ नये म्हणून त्याच्या नियंत्रणासाठी इमिडाक्लोरपीड १ मि.ली. या प्रमाणात 1 लिटर पाण्यात विरघळवून पिकावर फवारणी करावी.

भुईमुगाच्या पानांवर पिवळे ठिपके पडणे हे पानावरील किरकोळ किडीचे आक्रमण समजू शकते. हा कीटक पाने खाण्यास सुरुवात करतो आणि त्यावर गडद हिरव्या पट्टे देखील बनवतो.

त्याच्या प्रतिबंधासाठी सेंद्रिय कीड नियंत्रण (Organic pest control) कार्य करू शकते. यासाठी कडुनिंबाचे तेल आणि गोमूत्र (कडुनिंबाचे तेल आणि गौमूत्र आधारित कीटकनाशक) यांचे मिश्रण करून द्रावण तयार करण्याचा सल्ला दिला जातो आणि ते पाण्यात मिसळून प्रत्येक हेक्टर पिकावर फवारणी करा.

महत्वाच्या बातम्या 
Zero Budget Farming: झीरो बजेट शेतीमध्ये लाखोंचा नफा; पैसे खर्च न करता मिळणार बंपर उत्पादन
Beans Farming: बिन्स शेतीतून शेतकऱ्यांना मिळणार 5 लाखांचा निव्वळ नफा; जाणून घ्या सविस्तर
Green Onion: टाकाऊ प्लास्टिकच्या बाटल्यांमध्ये हिरवा कांदा पिकवा; होईल चांगले उत्पन्न