भारतातील शेतकरी रासायनिक शेती ऐवजी गाय आधारित शेतीवर भर देत आहेत, ज्याला नैसर्गिक शेती (Natural farming) देखील म्हणतात. नैसर्गिक शेतीमध्ये पिकांची लागवड पूर्णपणे गायीपासून मिळणारी उत्पादने आणि त्यापासून तयार केलेली खत-खते यावर आधारित असते.

या खत-खतांपासून गाय आधारित शेती केली जाते, ज्यामुळे जमिनीतील सूक्ष्म जीवांचा विकास आणि वनस्पतींचे संरक्षण होण्यास खूप मदत होते. याच्या मदतीने पारंपारिक पिकांचे तसेच बागायती पिकांचे जैविक गुणधर्म वाढवून शेतकरी कीटक-रोग होण्याची शक्यता कमी करू शकता.

सेंद्रिय शेती आणि नैसर्गिक शेतीच्या (Natural farming) वाढत्या लोकप्रियतेच्या दरम्यान, पंचगव्य कोणत्याही खर्चाशिवाय बंपर उत्पादन मिळविण्यास मदत करते. या खताचा वापर करून शेतकरी पैशांची बचत करू शकतात आणि चांगले उत्पन्न घेऊ शकतात.

Strawberry Farming: 'या' फळाच्या लागवडीने बदलणार शेतकऱ्यांचे नशीब; जाणून घ्या सविस्तर माहिती

पंचगव्य खत बनवण्याची प्रक्रिया

रासायनिक खतांच्या तुलनेत पंचगव्याचे pH मूल्य केवळ 3.7 ते 3.8 आहे. त्यात 1.28% नायट्रोजन, 0.72% फॉस्फरस, 2.23% पोटॅशियम आणि 17.45% सेंद्रिय कार्बन (organic carbon) स्वतंत्रपणे कोणतेही पोषक घटक न जोडता. एक एकर शेतात किमान 20 लिटर गाय आधारित खत म्हणजेच पंचगव्य तयार करणे आवश्यक आहे. ते तयार करण्यासाठी या सर्व गोष्टी आवश्यक आहेत.

Agricultural Business: 'या' फुलांपासून बनतो चहा; शेती करून कमवा तिप्पट नफा

साहित्य

शेण आणि गोमूत्राचे द्रावण 5 किलोग्रॅम, गोमूत्र 3 लिटर, गाईचे दूध 2 लिटर, गायीचे दही 2 लिटर, गायीचे तूप 1 किलो, पिकलेली पिवळी केळी 1 डझन (12 फळे), नारळ पाणी 3 लिटर, उसाचा रस 3 लिटर

सर्वप्रथम रुंद तोंडाचे मातीचे भांडे, काँक्रीटची टाकी किंवा प्लास्टिकचे भांडे स्वच्छ करा. भांड्यात शेण आणि गोमूत्र आणि तूप टाकून उपाय तयार करा आणि 3 ते 4 दिवस ठेवा. चार दिवसांनंतर, द्रावण चांगले मिसळा आणि पाचव्या दिवशी या द्रावणात उर्वरित सर्व घटक (निर्धारित प्रमाणात) घाला आणि 20 ते 30 मिनिटे ढवळत राहा.

हे मिश्रण 7 ते 8 दिवसांसाठी पुन्हा झाकून ठेवा, ज्यामुळे एरोबिक सूक्ष्मजीव क्रियाकलाप आणि मिश्रण स्थिर होईल. यानंतर, आपण या मिश्रणाचा एक स्प्रे बनवू शकता आणि पिकातील झाडांच्या मुळे आणि पानांवर शिंपडा. 1 लिटर पंचगव्य बनवण्यासाठी फक्त 40 ते 50 रुपये खर्च येतो. त्याचबरोबर बाजारात 150 ते 400 रुपयांना विकता येते.

पंचगव्य हे पारंपारिक, बागायती पिके, औषधी पिकांसह इतर सर्व पिकांसाठी फायदेशीर ठरले आहे. तांदूळ, आंबा, आम्ल चुना, पेरू, केळी, मोरिंगा, हळद, चमेली, ऊस आणि भाजीपाला पिके तसेच इतर नगदी पिके, फळबागा आणि वनौषधी पिकांमध्ये याचा वापर केला जातो. वनौषधी पिकांमध्येही करता येते.

महत्वाच्या बातम्या 
Agriculture Cultivation: शेतकऱ्यांनो सर्वात कमी कालावधीचे पीक करेल तुम्हाला मालामाल; जाणून घ्या
Goat Rearing: चांगला नफा मिळविण्यासाठी 'या' जातीच्या शेळीचे करा पालन; काही महिन्यातच व्हाल मालामाल
Planting Cloves: लवंग लागवडीतून मिळवा बंपर नफा; वर्षाकाठी शेतकरी कमवतोय 'इतके' उत्पन्न