भारतात औषधी पिकांच्या (Medicinal crops) लागवडीखालील क्षेत्र वाढत आहे. केंद्र आणि राज्य सरकार (government) मिळून शेतकऱ्यांना कमी खर्चात शेती करून अधिक नफा मिळविण्यासाठी प्रोत्साहन देत आहे. या औषधी पिकांमध्ये एरंडेल शेतीचा समावेश होतो, ज्याची लागवड तेल काढण्याच्या उद्देशाने केली जाते.

उत्तर प्रदेशचा फलोत्पादन आणि अन्न प्रक्रिया विभाग (Department of Food Processing) देखील राज्यातील शेतकऱ्यांना एरंडीचे महत्त्व आणि त्याची लागवड समजावून सांगण्यात गुंतलेला आहे. एरंडेलच्या उत्पादनापैकी सुमारे 60 टक्के एरंडेल फळापासून काढून टाकले जाते, जे औषधापासून इतर अनेक कामांसाठी वापरले जाते.

एरंडेल विषयी माहिती

एरंड हे एक व्यावसायिक पीक आहे, जे झुडूपांच्या चांगल्या वाढीनंतर बियाणे तयार करते. हे तेच बिया आहेत, ज्यापासून एरंडेल तेल (Castor oil) काढले जाते आणि वार्निश, फॅब्रिक डाई आणि साबण तयार करण्यासाठी, तसेच केसांसाठी, पोटदुखीसाठी औषधी तेल, मुलांच्या मालिशमध्ये वापरले जाते.

त्याच्या बियांपासून तेल काढल्यानंतर त्याचा केक सेंद्रिय खत म्हणूनही वापरला जातो. हे तेल शून्य तापमानातही गोठत नाही. यामुळेच शेतकरी एरंडीची लागवड आणि तेल प्रक्रियेद्वारे नुकसान न होता सामान्य पिकांपेक्षा अधिक उत्पन्न मिळवू शकतात.

Crop Management: पिकांमधील अन्नद्रव्यांची कमतरता वेळीच ओळखा; मिळेल भरघोस उत्पन्न

एरंडासाठी योग्य वेळ

एरंड लागवडीसाठी (Castor Cultivation) जमीन खरीप पीक चक्रातच तयार केली जाते. शेतकऱ्यांना हवे असल्यास ते रोपवाटिकेत त्याच्या सुधारित वाणांची रोपे तयार करू शकतात किंवा जून ते ऑगस्ट या कालावधीत बियाणे ड्रिल मशिनने शेतात लावू शकतात.

प्रति हेक्टर एरंडेल वाढण्यासाठी सुमारे 20 किलो बियाणे आवश्यक आहे, ज्याच्या चांगल्या उगवणासाठी सल्फर आणि जिप्समसह सेंद्रिय पदार्थांनी समृद्ध गांडूळ खत जमिनीत मिसळले जाते.

एरंडीच्या बियांची चांगली उगवण आणि रोपाच्या वाढीसाठी, दर 20 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे, यासाठी एरंडीच्या शेतीसाठी ठिबक सिंचन अधिक किफायतशीर ठरेल.

Government Scheme: 'या' योजनेत फक्त एकदा गुंतवणूक करा आणि मिळवा दुप्पट नफा

एरंडेल पासून उत्पन्न

एरंडीची देशी प्रजाती शेतकऱ्यांना खूप चांगले उत्पादन देत असली तरी त्याच्या व्यावसायिक शेतीसाठी उत्तर प्रदेशातील शेतकरी एरंडीच्या हायब्रीड वाणांसह बागायती करत आहेत. त्याच्या बियाण्यांबरोबरच त्याच्या बियांनाही भारतात खूप मागणी आहे.

चीन आणि जपान नंतर, भारताला एरंडेल तेलाचा तिसरा सर्वात मोठा उत्पादक देश म्हटले जाते, तेथून अनेक देशांमध्ये एरंडेल तेल निर्यात केले जाते.

राज्यवार मंडईत एरंडीच्या (castor) दरात बरीच तफावत असली तरी सरासरी 5400 ते 7300 रुपये प्रतिक्विंटल या भावाने शेतकऱ्यांकडून खरेदी केली जाते.

महत्वाच्या बातम्या 
Diabetes Solution: मधुमेह नियंत्रणात राहण्यासाठी गुळवेलसह या पानांचा वापर करा; होईल फायदा
Planting Bananas: शेतकऱ्यांसाठी खुशखबर! आता रोहयोअंतर्गत होणार 'या' पिकाची लागवड; अनुदानाचा मिळणार लाभ
Weather Update: विदर्भात विजांच्या कडकडाटासह धो-धो बरसणार पाऊस; 'या' भागांना यलो अलर्ट जारी