देशात पारंपरिक शेती (Traditional farming) कमी शेतकरी आता बागायती पिकांसह फळबागांचीही (Orchard) लागवड करत आहेत. फळबागा लागवडीतून (Orchard planting) शेतकऱ्यांना चांगला नफा मिळत असल्याने देशात फळबागांचे क्षेत्र वाढत आहे. लिंबू फळबागाही (Lemon Orchard) मोठ्या प्रमाणात वाढायला लागल्या आहेत. मात्र लिंबाच्या बाळबागांवर आता काही प्रमाणात रोगाचा हल्ला होईला लागला आहे.

गेल्या काही दशकांमध्ये लिंबू लागवड (Lemon cultivation) शेतकऱ्यांमध्ये लोकप्रिय झाली आहे. ज्याचे मुख्य कारण म्हणजे लिंबू हे प्रमुख नगदी पीक आहे. अशा स्थितीत लिंबू लागवडीकडे शेतकऱ्यांचा कलही वाढला असून लिंबूचे उत्पादन घेऊन शेतकरी नफाही मिळवत आहेत.

परंतु, लिंबू लागवडीत शेतकरी नफा तेव्हाच मिळवू शकतात जेव्हा त्यांनी काही आवश्यक खबरदारी घेतली. ज्यामध्ये पहिली खबरदारी म्हणजे लिंबू रोपाचे रोगापासून संरक्षण करणे. शेतकऱ्यांनी लिंबू रोपाचे रोगापासून संरक्षण केले नाही तर नुकसान निश्चित आहे.

लिंबू वनस्पतींमध्ये आढळणारा असाच एक प्रमुख रोग म्हणजे लिंबूवर्गीय कॅन्कर (Citrus canker). हा रोग काय आहे, या रोगाचा लिंबू झाडांवर कसा परिणाम होतो, या सर्व गोष्टींची माहिती देत ​​आहेत ज्येष्ठ पीक शास्त्रज्ञ एस.के.सिंह.

वाहनधारकांनो पेट्रोल-डिझेलच्या नवीन किमती जाहीर! येथे मिळतंय सर्वात स्वस्त पेट्रोल..

लिंबू फळांवर डाग, 30 टक्के कमाईचे नुकसान

देशाचे ज्येष्ठ पीक शास्त्रज्ञ डॉ. एस.के. सिंह लिंबू वनस्पतींवरील लिंबूवर्गीय कॅन्कर या रोगाविषयी सांगतात की, हा रोग एकदा लिंबू झाडांमध्ये आढळून आला की, विविधतेनुसार उत्पादनात ५ ते ३५ टक्के नुकसान होऊ शकते.

त्यांनी सांगितले की हा रोग लहान झाडांवर तसेच वाढलेल्या झाडांवर हल्ला करतो. रोपवाटिकांमधील कोवळ्या झाडांमध्ये, रोगामुळे गंभीर नुकसान होते. रोगाचा गंभीर परिणाम होऊन पाने गळून पडतात आणि तीव्र प्रादुर्भावात संपूर्ण झाड मरते. हा रोग पाने, फांद्या, काटे, जुन्या फांद्या आणि फळांवर परिणाम करतो. तर लिंबू फळांवर डाग पडतात.

हा रोग प्रथम पानांवर लहान, पाणचट, अर्धपारदर्शक पिवळा डाग म्हणून दिसून येतो, असे ते म्हणाले. जसजसे डाग परिपक्व होतात तसतसे पृष्ठभाग पांढरा किंवा तपकिरी होतो आणि शेवटी मध्यभागी क्रॅक होऊन खडबडीत, कडक, कॉर्कसारखे आणि खड्ड्यासारखे बनते.

त्यांनी पुढे सांगितले की ज्या फळांवर डाग तयार होतात त्या फळांमध्ये हा रोग पसरतो. कॅन्कर्स संपूर्ण पृष्ठभागावर विखुरलेले असू शकतात किंवा अनेक कॅंकर्स एकत्रितपणे अनियमित स्कर्व्ही वस्तुमान तयार करू शकतात.

गव्हाच्या या देशी वाणाची योग्य वेळी पेरणी केली तर कराल मोठी कमाई; पावसातही राहते सुरक्षित

फळे आणि पाने अकाली गळतात

देशाचे ज्येष्ठ पीक शास्त्रज्ञ डॉ.एस.के.सिंग यांच्या मते, लिंबू वनस्पतींमध्ये लिंबूवर्गीय कॅन्कर हा सर्वात महत्त्वाचा रोग आहे, जो Xanthomonas axonopodis या जिवाणूमुळे होतो, हा जिवाणू मानवासाठी हानिकारक नाही, लिंबाच्या झाडांची जीवनशक्ती नष्ट करतो.

त्याचा परिणाम होतो. लक्षणीय, पाने आणि फळे अकाली गळती होऊ. कॅन्कर-संक्रमित फळ खाण्यासाठी सुरक्षित आहे, परंतु, ताजे फळ म्हणून, त्याच्या विक्रीत लक्षणीय घट झाली आहे. बाजारात चांगला भाव नाही.

उपचार कसे करावे

देशाचे ज्येष्ठ पीक शास्त्रज्ञ डॉ.एस.के.सिंग हे रोग टाळण्यासाठी उपाय सांगताना म्हणतात की, रोगाने बाधित पडलेली पाने आणि फांद्या गोळा करून जाळल्या पाहिजेत. नवीन फळबागांमध्ये लागवड करण्यासाठी रोगमुक्त रोपवाटिका साठा वापरावा.

नवीन फळबागेत लागवड करण्यापूर्वी झाडांवर ब्लाइटॉक्स ५०@२ ग्रॅम/लिटर पाणी आणि स्ट्रेप्टोसायक्लीन १ ग्रॅम/३ लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. जुन्या बागांमध्ये पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी प्रभावित वनस्पतींच्या भागांची छाटणी आणि हवामानाच्या परिस्थितीनुसार ब्लाइटॉक्स 50 + स्ट्रेप्टोमायसिनची ठराविक कालावधीने फवारणी केल्यास रोग नियंत्रणात येतो.

ब्लिटॉक्स 50 + स्ट्रेप्टोमायसिनची फवारणी प्रत्येक नवीन पानांच्या फुलानंतर लगेच करावी. रोपाची शक्ती नेहमी योग्य सिंचनाने राखली पाहिजे. खताचा जास्तीत जास्त फायदा झाडाला होईल अशा पद्धतीने करावा.

महत्वाच्या बातम्या:
शेतकऱ्यांना भीक नको, कुत्रे आवरा... रक्षकच झाले भक्षक! जिल्ह्याधिकारी कार्यालयावर शेतकऱ्याने लावलं पोस्टर
हिवाळ्यात या भाज्यांची लागवड करा आणि बंपर उत्पन्न कमवा; आरोग्यासही आहेत लाभदायक