मध्य प्रदेशातील बुऱ्हाणपूर जिल्ह्यातील रहिवासी असलेल्या तुषार नेमाडे यांनी अभियांत्रिकी शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर अनेक बहुराष्ट्रीय कंपन्यांमध्ये डिझायनिंग अभियंता म्हणून काम केले. दरम्यान, त्यांना नोकरी न करता स्वतःचा व्यवसाय चालवायचा होता. यावेळी त्यांना एका पशुवैद्यकांनी शेळीपालन व्यवसायाविषयी सांगितले.

तुषारने याची सुरुवात कशी केली याबद्दल त्यांनी सांगितले, "मी २७ एकरांवर हा व्यवसाय सुरू केला आहे." शेळ्या ठेवण्यासाठी सुसज्ज जाळी बांधण्यात आली आहे. मी एका पशुवैद्यकांना भेटलो त्यांनी मला पशुवैद्यकशास्त्रात डिप्लोमा करण्यासाठी आणि शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्यास प्रेरित केले. असे तुषार सांगतात. शेळीपालन सुरू करण्यापूर्वी प्रशिक्षण घेतल्याचे त्यांनी सांगितले. त्यानंतर ६ महिने एक छोटासा प्रयोग करण्यात आला. या प्रयोगाच्या यशानंतर १००० ते १२००  क्षमतेची शेळीपालन केंद्रे उभारण्यात आली.

हा प्रयोग यशस्वी झाल्यावर काही लोक माझ्याकडे मार्गदर्शनासाठी येतात असे तुषार सांगतात. शेळीपालनासाठी शेळ्या आणि त्यांच्या संततीची काळजीपूर्वक काळजी घेणे आवश्यक आहे. याशिवाय शेळ्या-मेंढ्यांची वर्गवारी करून विक्री करावी लागते. हे काम करताना खूप काळजी घ्यावी लागते,  योग्य शेळीपालन तंत्रामुळे त्यांच्याकडे वर्षभरात १२० शेळ्या विक्रीसाठी आहेत. एका शेळीचे सरासरी वजन २५ किलो असल्यास १० ते १२ हजार प्रति शेळी विकली जाते. अशा प्रकारे १०० पिल्ले विकल्यास १० ते १२ लाखांचे उत्पन्न मिळते.

देखभाल खर्चातून २.५ लाख रुपये वजा केल्यावर, तुषारला ७ लाख ते ८ लाख रुपये निव्वळ नफा आहे. मात्र यासाठी मार्केटिंगची विशेष काळजी घ्यावी लागेल. शेळ्या बाजारात केव्हा आणायच्या, ही वेळ खूप महत्त्वाची आहे, असे ते सांगतात. मोठ्या प्रमाणावर उत्पादनासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा अवलंब करावा लागेल. उदाहरणार्थ, शेळ्यांच्या वेगवेगळ्या जातींसाठी स्वतंत्र सेल असावेत.

 लहान प्राण्यांसाठी सरासरी ५ चौरस फूट आणि मोठ्या प्राण्यांसाठी १० चौरस फूट आवश्यक आहे. तसेच शेळीपालन सुरू करताना शेळीपालन अत्यंत काळजीपूर्वक करावे लागते. तुषारने उस्मानाबादी, जमनापारी, सिरोही, सोजत, आफ्रिकन बोर आणि बारबरी शेळ्यांची निवड केली आहे.

तसेच शेळ्यांचे चांगले संगोपन करण्यासाठी त्यांच्या खाद्य व्यवस्थापनात विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. वेगवेगळ्या वयोगटातील शेळ्यांना विविध आहार किंवा त्यांचे प्रमाण आवश्यक आहे. आहारासोबतच शेळीच्या आरोग्याची विशेष काळजी घेणे हे या व्यवसायातील यशाचे गमक आहे. विविध आजारांमुळे जनावरांचा अकाली मृत्यू झाल्यास मोठे नुकसान सहन करावे लागते. त्यामुळे आजारी शेळी वेळीच ओळखून उपचार करावेत. तसेच, ३-४ प्रकारचे लसीकरण तुम्हाला या त्रासापासून खूप वाचवू शकते. अशा प्रकारे शेळीपालन व्यवसायातील नफा दुप्पट होऊ शकतो, असे तुषार यांनी सांगितले.

महत्वाच्या बातम्या
व्हॉट्सअॅपवर दोन मिनिटांत मिळवा गृहकर्ज; एचडीएफसी बँकेची विशेष सुविधा
Important News: महाराष्ट्र शासनाचा महिलांसाठी महत्वाचा निर्णय