Organic Fertilizer: आजकालच्या शेतीमध्ये (Farming) सेंद्रिय खतांचा वापर मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना (Farmers) अधिक फायदा होऊ लागला आहे. सेंद्रिय खतांच्या वापराअगोदर शेतामध्ये रासायनिक खतांचा (Chemical fertilizers) वापर अधिक प्रमाणात केला जायचा. त्यामुळे अनेक ठिकाणच्या जमिनी नापीक होऊ लागल्या आहेत. तसेच आता सेंद्रिय खतांचा वापर केल्यामुळे जमिनी मधील सुपीकता वाढू लागली आहे.

भारतातील सेंद्रिय शेती करणारे शेतकरी अनेक प्रकारच्या सेंद्रिय खतांचा वापर करतात. आतापर्यंत सेंद्रिय खतांच्या यादीत फक्त शेणखत, गांडुळ खत आणि कडुनिंबापासून बनवलेले हिरवे खत यांचा समावेश होता, परंतु भाजीपाला पिकांना पूर्ण पोषण देणारे बर्कले खत हे शेतकऱ्यांमध्ये प्रसिद्ध होत आहे. हे सेंद्रिय खत अमेरिकेतील बर्कले येथील कॅलिफोर्निया विद्यापीठाचे उत्पादन आहे,

जे उत्तर प्रदेशातील शेतकऱ्यांमध्ये खळबळ उडवून देत आहे. भाज्यांच्या वापरामुळे त्याचा दर्जा चांगलाच वाढला आहे. यामुळेच अनेक स्वयंसेवी संस्था शेतकऱ्यांना बर्कले खत (Berkeley fertilizer) बनवण्यासाठी प्रशिक्षण देत आहेत. सुक्या आणि हिरव्या कृषी कचऱ्यापासून बनवलेले हे खत सध्या फक्त भाजीपाला शेतीसाठी वापरले जात आहे.

IMD Alert: देशभरात आज धो धो बरसणार! या राज्यांना मुसळधार पावसाचा इशारा, IMD चा अलर्ट जारी

बर्कले कंपोस्ट कसे बनवायचे

जर बर्कले कंपोस्ट (Berkeley Compost) योग्य प्रकारे तयार केले तर ते फक्त 18 दिवसात तयार होते. ते तयार करण्यासाठी शेती आणि स्वयंपाकघरातील कचरा देखील वापरता येतो. तीन थरांचा टॉवर बनवून बर्कले कंपोस्ट तयार केले जाते, ज्यामध्ये पहिला थर बायो-डिग्रेडेबल वेस्टचा असतो. दुस-या थरात हिरवे गवत आणि पानांचा हिरवा शेतातील कचरा आणि सुका चारा वापरला जातो.

तिसर्‍या थरात शेणखत टाकले जाते, त्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढते. बर्कले खत बनवताना ही तिन्ही साधने आळीपाळीने जमिनीवर टाकून गोलाकारपणात जाड थर लावून टॉवर उभारला जातो. हे खत तयार करण्यासाठी 5 ते 8 सेंद्रिय थर टाकल्यानंतर पाण्याची फवारणी केली जाते, जेणेकरून खताचा मनोरा शाबूत राहतो.

Farming Technique: भारीच की रावं! एकाच शेतातून मिळणार फळे, धान्य, भाजीपाला; जाणून घ्या दुप्पट शेतीच्या खास पद्धती

सेंद्रिय कचऱ्यापासून टॉवर बनवल्यानंतर ते प्लास्टिकच्या शीटने झाकले जाते आणि 18 दिवसांनी कंपोस्ट खत तयार होते. बर्कले कंपोस्ट तयार केल्यानंतर हे खत पावसापासून आणि पाण्यापासून १८ दिवसांपर्यंत वाचवा, जेणेकरून कुजण्याची प्रक्रिया योग्य प्रकारे करता येईल. हे सेंद्रिय खत अवघ्या १८ दिवसांत तयार होते. यामुळेच व्यावसायिक आणि वैयक्तिक गरजांनुसार वर्षातून अनेक वेळा ते बनवता आणि विकता येते.

शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण दिले जात आहे

बर्कले कंपोस्ट बनवण्यासाठी उत्तर प्रदेश सरकारच्या ग्रामीण उपजीविका अभियानांतर्गत ग्रामीण महिलांना बर्कले कंपोस्ट बनवण्याचे प्रशिक्षण देण्यात आले, जेणेकरून या महिला स्वावलंबी होऊ शकतील. हा करार लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकरी तसेच पशुपालकांसाठी फायदेशीर ठरतो, कारण त्याची विक्री करून शेतकऱ्यांना अतिरिक्त उत्पन्न मिळते आणि वैयक्तिक शेतीच्या गरजाही पूर्ण होतात. भारतातील शेतकऱ्यांना आता सेंद्रिय शेतीचे महत्त्व कळू लागले आहे. यामुळेच संसाधने वाचवण्यासाठी शेतीसोबतच सेंद्रिय आणि कंपोस्ट खताची युनिट्स उभारण्याचा सल्लाही शेतकऱ्यांना दिला जातो.

महत्वाच्या बातम्या:
बळीराजाची लगबग वाढली! पाऊस थांबताच शेतात खतासह कीटकनाशकांची फवारणी सुरु
दूधउत्पादकांनो इकडे द्या लक्ष! जनावरांना चाऱ्यासोबत मीठ खाणे आहे खूप महत्वाचे; जाणून घ्या कारण...