मित्रांनो भारतात मोठ्या प्रमाणात फळांची शेती केली जाते. फळ बाग लागवड शेतकऱ्यांसाठी विशेष फायदेशीर देखील ठरत आहे. बदलत्या काळानुसार शेतीमध्ये बदल करण्याचा सल्ला देखील कृषी वैज्ञानिक देत आहेत. यामुळे काळाच्या ओघात शेतीमध्ये बदल करणे आता महत्त्वाचे झाले आहे.

यामुळे आज पण फणस शेती विषयी माहिती जाणून घेणार आहोत. मित्रांनो फणस शेती करून निश्चितच चांगले उत्पन्न मिळवले जाऊ शकते. चला तर मग मित्रांनो जाणून घेऊया फणस शेतीमधील काही महत्त्वाच्या बाबी.

महत्वाच्या बातम्या:

Mansoon 2022: मान्सून लवकर येण्याच्या बातम्या फसव्या; हवामान तज्ञानेचं केला खुलासा

Medicinal Plant Farming : एका एकरात औषधी वनस्पतीची शेती करा आणि कमवा 6 लाख; वाचा याविषयी

मित्रांनो फणसची फळबाग यूपी, बिहार, झारखंड, पश्चिम बंगाल आणि दक्षिण भारतातील अनेक राज्यांमध्ये केली जाते. दक्षिण भारतात देखील याची लागवड केली जाते यामध्ये विशेषत: महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि केरळ या राज्यांमध्ये याची शेती बघायला मिळते.

आपल्या राज्यात 3,000 ते 6,000 वर्षांपूर्वीपासून याची लागवड केली जात असल्याचा दावा केला जातो. आपल्याकडे भाजीपाला आणि फळांसाठी फणसाचे पीक मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते.  मित्रांनो आम्ही आपल्या माहितीसाठी सांगू इच्छितो की, भारतीय जॅकफ्रूट आता परदेशातही निर्यात होत आहे.  त्यामुळे फणसाची लागवड करणारे शेतकरी सध्या त्याच्या लागवडीतून दरवर्षी लाखो रुपयांचा नफा कमावत आहेत.

फणस पिकासाठी उपयुक्त जमीन 

मित्रांनो आम्ही आपणास सांगू इच्छितो की फणसची लागवड कोणत्याही प्रकारच्या जमिनीत करता येते, परंतु वालुकामय चिकणमाती असलेल्या जमिनीत याची लागवड केल्यास यापासून चांगले उत्पादन मिळवता येणे शक्य होते. याशिवाय फणसाची लागवड पाणी धरून ठेवणाऱ्या जमिनीत करू नये असा सल्ला दिला जातो. याची लागवड पाण्याचा उत्तम निचरा होणाऱ्या जमिनीत केली जावी. ज्या जमिनीचे पीएच मूल्य 7 च्या आसपास असते अशा जमिनीत याची लागवड केली जाऊ शकते. 

फणस लागवडीसाठी हवामान 

मित्रांनो फणस शेतीसाठी उपयुक्त हवामानाबद्दल बोलायचे झाले तर, कोरड्या आणि समशीतोष्ण अशा दोन्ही हवामानात याची यशस्वीपणे लागवड करता येते, कारण ते उष्णकटिबंधीय पिकाचे झाड आहे.

त्यामुळे कोरडे आणि ओलसर दोन्ही हवामान त्याच्या लागवडीसाठी अतिशय योग्य मानले गेले आहे. त्याची झाडे उन्हाळ्यात आणि पावसाळ्यात सहज वाढतात, परंतु थंडीत पडणारे दंव त्याच्या पिकासाठी हानिकारक ठरू शकते. यासोबतच 10 अंशांपेक्षा कमी तापमान झाडांच्या वाढीसाठी हानिकारक आहे. जर तुम्हाला फणसाची व्यावसायिक लागवड करायची असेल तर या प्रकारची जमीन आणि हवामान क्षेत्राचाच वापर करावा असा सल्ला कृषी वैज्ञानिक देत असतात.

पूर्वमशागत तसेच लागवड केव्हा आणि कशी करावी 

फणसाची रोपे लावली जातात तसेच याच्या बिया देखील लावल्या जातात. याची लागवड जून ते सप्टेंबर महिन्यात केल्यास यापासून चांगले उत्पादन मिळवता येणे शक्य होते. फणसाच्या रोपाची लागवड करण्यापूर्वी शेत तयार करण्यासाठी, खोल नांगरणीनंतर फळी मारून जमीन सपाट करावी.

सपाट जमिनीवर 10 ते 12 मीटर अंतरावर 1 मीटर व्यासाचे आणि 1 मीटर खोलीचे खड्डे तयार करा. या सर्व खड्ड्यांमध्ये 20 ते 25 किलो कुजलेले शेणखत किंवा कंपोस्ट, 250 ग्रॅम सिंगल सुपर फॉस्फेट, 500 म्युरिएट ऑफ पोटॅश, 1 किलो निंबोळी पेंड आणि 10 ग्रॅम थाइम मातीत चांगले मिसळून भरावे. यानंतर या खड्ड्यांमध्ये तयार रोपाचे पुनर्रोपण करा आणि बोटाने माती दाबा.

फणस शेतीतुन कमवा लाखों 

फणसचे झाड लागवड केल्यानंतर तीन ते चार वर्षांनी उत्पन्न देऊ लागते. दुसरीकडे, बियाण्याद्वारे रोपण केलेली झाडे किमान 7 ते 8 वर्षांनी फळ देण्यास सुरुवात करतात.  फणसाच्या झाडाला 12 वर्षे चांगली फळे येतात, त्यानंतर फळांचे प्रमाण कमी होते.

म्हणजे जसजसे झाड जुने होते तसतसे झाडावरील फळांची संख्या कमी होऊ लागते. एक हेक्टर फणसाच्या शेतात सुमारे 150 रोपे लावता येतात.  त्यामुळे एका झाडापासून एका वर्षात 500 ते 1000 किलो उत्पादन मिळते. म्हणजे फणस शेतीतुन एका वर्षात एक हेक्टर क्षेत्रातून तीन ते चार लाख रुपये सहज मिळू शकतात.