शेतकरी (farmers) आपल्या शेतात पिकविलेले धान्य विक्री करण्यासाठी चांगल्या दराची वाट बघत असतात. योग्य दर मिळाला की साठवणूक केलेले धान्य विक्रीसाठी बाहेर काढतात. परंतु अशा वेळी धान्य सुरक्षित साठवणुकीच्या (Safe storage of grain) खास टिप्स माहीत असणे गरजेचे असते, अन्यथा धान्याचे नुकसान होते.

विविध प्रकारच्या कीडींचा प्रादुर्भाव (Insect infestation) हे धान्य साठवणुकीच्या गुणवत्तेचे नुकसान करणारे एक कारण आहे. जास्त आर्द्रता असल्याने धान्यात किडींचा प्रादुर्भाव जास्त असतो. शिवाय धान्य बुरशी येते. धान्य सडते. त्यामुळे नुकसान टाळण्यासाठी धान्याच्या सुरक्षित साठवणुकीच्या खास टिप्स आज आपण जाणून घेणार आहोत.

धान्याची सुरक्षित साठवणूक अशी करा

1) धान्यावरील कीड आणि ओलाव्याचा परिणाम पिकाच्या कापणीपासून सुरू होतो. यासाठी धान्याची वाहतूक करण्यापूर्वी ट्रॅक्टर ट्रॉली चांगली धुऊन उन्हात वाळवावी. नंतर धान्य साठवण्यापूर्वी ८-१० दिवस उन्हात वाळवावे. कोरडे अन्नधान्य ओळखले पाहिजे.
2) धान्य सुकल्यानंतर ते संध्याकाळी साठवू नये. त्यापेक्षा रात्रभर सावलीत ठेवून थंड करावे. त्यानंतर ते दुसर्‍या दिवशी सकाळी साठवावे.
3) साठवणुकीच्या वेळी धान्य भरण्यापूर्वी गोणी किंवा डबे पूर्णपणे स्वच्छ करावेत.

शेतकऱ्यांनो सर्वात कमी कालावधीचे 'हे' पीक करेल मालामाल; जाणून घ्या लागवडीविषयी

4) त्यात धान्य भरण्यापूर्वी गोण्यांना एक टक्का मॅलेथिऑनच्या द्रावणात अर्धा तास ठेवा आणि नंतर दोन ते तीन दिवस कडक सूर्यप्रकाशात वाळवा.
5) तयार धान्य थेट जमिनीवर ठेवू नये. लाकडी फळ्या प्रथम घातल्या पाहिजेत. हे कीटकांपासून आणि जमिनीतून येणार्‍या ओलावापासून संरक्षण करेल.
6) स्टोरेज करण्यापूर्वी गोदाम पूर्णपणे स्वच्छ करा. याशिवाय धान्य ठेवण्यापूर्वी दहा दिवस आधी खोलीत अर्धा टक्का मॅलेथिऑन द्रावण तयार करून तीन लिटर प्रति चौरस मीटर या प्रमाणात फवारणी करावी.

सर्वसामान्यांना मोठा दिलासा! गव्हाच्या किमतीत होणार 'इतकी' वाढ; जाणून घ्या

7) धान्य चांगले सुकल्यानंतरच गोदामात ठेवावे. उंदरांपासून बचाव करण्यासाठी दाराच्या खालच्या बाजूला लोखंडी पाने लावावीत. धान्य नष्ट करण्यात उंदीर अत्यंत धोकादायक असतात. ते जितके धान्य खातात त्याच्या दहापट वाया घालवतात. म्हणूनच त्यांच्यावर नियंत्रण ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे. उंदरांच्या प्रतिबंधासाठी अन्नद्रव्यांमध्ये दोन ते तीन टक्के झिंक फॉस्फाईड मिसळून द्यावे.
8) धान्य सुरक्षित ठेवण्यासाठी नेहमी स्वीकारल्या गेलेल्या पारंपरिक पद्धतींचाही वापर करावा. पारंपारिक पद्धतीनुसार तृणधान्ये आणि कडधान्यांमध्ये मोहरीचे तेल ठेवावे लागते.
9) राख मिसळून कडुलिंब व करंजाची पाने ठेवावी लागतात. गाळून आणि कोरडे झाल्यानंतर राख मिसळली पाहिजे.
10) त्यामुळे धान्य व कडधान्ये खराब होत नाहीत व किडे स्वतःच मरतात.

Agricultural Business: शेतातील तण काढणीवर शोधला जालीम उपाय; आता शेतकऱ्यांची कामे जलदगतीने होणार
बँक खातेधारकांसाठी महत्वाची बातमी; सलग 6 दिवस बँका राहणार बंद, जाणून घ्या कारण
Ration Card Holder: 70 लाख रेशन कार्डधारकांना बसणार मोठा फटका; मोदी सरकारने घेतला 'हा' निर्णय