पिकांचे (crop) अधिक उत्पादन घेण्यासाठी शेतकरी (farmers) शेतात खताचा मोठ्या प्रमाणात वापर करतात. मात्र खताच्या अतिवापरामुळे पिकांचे नुकसान होऊ शकते. हे अलीकडच्या संशोधनातून सिद्ध झाले आहे. 

खताच्या (fertilizers) अतिवापरामुळे जमिनीच्या गुणवत्तेवर परिणाम होत असतो तसेच शेतीतील भूजल पातळीही खालावते. नायट्रोजन खतांच्या अतिवापरामुळे शेतीचा खर्च वाढतो, त्याचप्रमाणे पर्यावरणातील प्रदूषणाचे प्रमाणही वाढते, हे अलीकडच्या संशोधनातून सिद्ध झाले आहे.

या समस्येमुळे शास्त्रज्ञांनी खतांचा वापर कमी करण्याची पद्धत शोधून काढली आहे. तृणधान्य (cereal) शेतीसाठी खतांचा कमी वापर करण्याचे तंत्र विकसित केले आहे. ज्यामुळे शेतकऱ्यांचा खर्च तर वाचेलच, शिवाय पर्यावरणासाठीही अनेक फायदे होतील.

Grain Storage: धान्याची साठवणूक करताना 'या' गोष्टींची काळजी घ्या; अन्यथा होईल मोठे नुकसान

खताच्या अतिवापरावर शास्त्रज्ञांनी शोधला उपाय

वनस्पती (plant) विज्ञानाचे प्रसिद्ध प्राध्यापक आणि शास्त्रज्ञ एडुआर्डो ब्लूमवाल्ड (Scientist Eduardo Bloomwald) यांनी तृणधान्यांच्या लागवडीसाठी वापरल्या जाणाऱ्या अंदाधुंद खतांच्या समस्येवर नैसर्गिक उपाय शोधून काढला आहे. या नैसर्गिक पद्धतीचा अवलंब करून शेतकरी नायट्रोजनचे प्रदूषण कमी करू शकतात.

एवढेच नाही तर ते दूषित जलस्रोत रोखू शकते, हरितगृह वायू उत्सर्जन वाढवू शकते आणि मानवी आरोग्यास धोका निर्माण करू शकते. प्रोफेसर एडुआर्डो ब्लूमवाल्ड यांचे हे संशोधन प्लांट बायोटेक्नॉलॉजीमध्ये प्रकाशित झाले आहे, ज्यात संबंधित समस्या आणि उपाय समाविष्ट आहेत.

Agricultural Business: ऐकलं व्हयं! सर्पगंधा लागवडीतून शेतकरी घेतोय लाखोंमध्ये उत्पन्न; जाणून घ्या...

वनस्पती विज्ञानाचे प्रोफेसर म्हणतात

पारंपारिक पिकांच्या (Traditional crops) लागवडीबद्दल, विशेषत: भात आणि गहू, प्रोफेसर ब्लूमवाल्ड म्हणतात की 'जर वनस्पतींमधून रसायनांचे उत्सर्जन योग्यरित्या केले गेले तर मातीचे जिवाणू देखील वातावरणातील नायट्रोजनचे निराकरण करण्यास सक्षम असतील'. खतांचा वापर कमी करण्यासाठी रसायनांमध्ये बदल केले जाऊ शकतात.

ज्यामुळे वनस्पतींद्वारे उत्सर्जित होणाऱ्या रसायनांमधील नायट्रोजन (Nitrogen) जमिनीतील जीवाणूंसह निश्चित करण्यात मदत होईल. त्यामुळे झाडांना नैसर्गिकरित्या अमोनियम (Ammonium) मिळू लागेल आणि झाडांची नैसर्गिक वाढ सुरू राहील. यासाठी खतांचा वापरही करावा लागत नाही.

वनस्पतींमध्ये 'विकासासाठी तृणधान्य वनस्पतींमध्ये एक आश्चर्यकारक रासायनिक क्षमता आहे'. त्यामुळे तुम्ही खतांऐवजी माती आणि झाडाची क्षमता वापरून शेती अधिक किफायतशीर आणि टिकाऊ बनवू शकता. यामुळे पर्यावरणाचे रक्षण देखील होईल. 

महत्वाच्या बातम्या 
Eknath Shinde: पूरग्रस्त शेतकऱ्यांना मुख्यमंत्री शिंदेंनी दिला शब्द; म्हणाले...
Multi Layer Farming: शेतकरी मित्रांनो मल्टी लेयर फार्मिंगमधून घ्या लाखोंची कमाई; व्हाल मालामाल
Bird Flue: कुक्कुटपालकांसाठी आनंदाची बातमी; शास्त्रज्ञांनी लाँच केली बर्ड फ्लूची पहिली लस