Herbal Farming: पूर्वी शेतकरी (Farmers) पारंपरिक शेती करत होते. मात्र आताचा काळ बदलला आहे. कारण आता शेतकरी आधुनिक पद्धतीने शेती (Modern Farming) करत आहेत. त्यामध्ये त्यांना चांगला नफा मिळत आहे. पारंपरिक पिकाची शेती बंद करून औषधी पिकांची (Medicinal crop farming) तसेच फळबागांची लागवड शेतकरी करत आहेत. औषधी पिकांना बाजारात जास्त मागणी असल्यामुळे शेतकऱ्यांना चांगला भाव देखील मिळत आहे.

गेल्या काही वर्षांत शेतीचे स्वरूप पूर्णपणे बदलले आहे. पूर्वी शेती फक्त अन्नपुरवठ्यासाठी केली जात होती, त्यात तृणधान्ये, भाजीपाला आणि फळे पिकवण्याचा ट्रेंड होता, पण बदलती बाजारपेठ आणि जागतिक मागणीच्या आधारे आता औषधी पिकांची लागवड करण्याची पद्धतही वाढत आहे. कारण ही पिके ओसाड जमिनीवरही कमी खर्चात तिप्पट अधिक नफा देण्याची ताकद आहे.

अशा औषधी पिकांमध्ये अश्वगंधाचा (Ashwagandha) समावेश होतो, जी खारट पद्धतीने पिकवून शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नातही गोडवा आणते. अश्वगंधा पिकामध्ये किडी आणि रोगांचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता नाही, ज्यामुळे उत्पादन खर्च आपोआप कमी होतो.

PM kisan: पीएम किसान लाभार्थ्यांना अलर्ट! यामुळे खात्यात जमा होणार नाही १२वा हफ्ता

औषधी वनस्पती- अश्वगंधा

अश्वगंधा ही आयुर्वेदातील सर्वात लोकप्रिय औषधी वनस्पतींपैकी एक आहे, ज्याची फळे, फुले, बिया, पाने आणि देठ हे औषधी गुणधर्मांनी परिपूर्ण आहेत. यात ऊर्जा वाढवणारी, स्मरणशक्ती वाढवणारी, तणावविरोधी, कर्करोगविरोधी गुणधर्म आहेत, जे शरीर, हृदय, मेंदू, रक्त, थायरॉईड आणि कर्करोग यांसारख्या आजारांवर उपचार करण्यास सक्षम आहेत. यामुळेच अनेक औषध कंपन्या अश्वगंधाची कंत्राटी शेतीही करतात.

अश्वगंधाची लागवड कुठे करावी

वालुकामय चिकणमाती किंवा चांगला निचरा असलेल्या हलक्या लाल जमिनीत अश्वगंधाची लागवड करून चांगले उत्पादन मिळवता येते. त्याची लागवड राजस्थान, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, पंजाब, गुजरात, उत्तर प्रदेश आणि हिमाचल प्रदेशातील अनेक शेतकरी अश्वगंधाची लागवड करतात. अश्वगंधा उत्पादक राज्यांमध्ये मध्य प्रदेश आणि राजस्थानचे नाव अग्रस्थानी येते. येथे मानसा, नीमच, जावद, मानपुरा आणि मंदसौर आणि राजस्थानमधील नागौर आणि कोटा येथे मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते.

वरुणराजाचा कहर! मुसळधार पावसाने पिके पाण्याखाली, भाताशेतीबरोबर भाजीपाला पिके सडण्याचा धोका

केव्हा लागवड करावी

अश्वगंधाची लागवड रब्बी आणि खरीप या दोन्ही हंगामात केली जाते, परंतु खरीप हंगामात पावसाळ्यानंतर लागवड केल्यास चांगली उगवण होते. त्याची रोपे पावसाळ्यात तयार करावीत आणि अश्वगंधाची उशिरा लागवड ऑगस्ट-सप्टेंबर दरम्यान शेत तयार करून केल्यास फायदा होतो, असे कृषी तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. त्याच्या शेतात पाण्याचा निचरा करण्याची चांगली व्यवस्था करा, कारण जास्त पाणी अश्वगंधाची गुणवत्ता खराब करू शकते.

सेंद्रिय पद्धतीने शेती करून, जमिनीत पोषण आणि चांगली आर्द्रता राखूनच चांगले उत्पादन मिळते. हेक्टरी अश्वगंधा पिकासाठी रोपवाटिकेत ४ ते ५ किलो बियाणे लागते. त्याचबरोबर अश्वगंधाचे पीक लावणी, सिंचन व काळजी घेतल्यावर ५ ते ६ महिन्यांत तयार होते. एका अंदाजानुसार, अश्वगंधा लागवडीसाठी हेक्टरी 10 हजार खर्च येतो, मात्र प्रत्येक पिकाची विक्री होताच 70 ते 80 हजार रुपयांचे उत्पन्न मिळते.

महत्वाच्या बातम्या:
कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांवर नवीन संकट! कांद्यावर वाढत आहे थ्रिप्स कीड; करा असा उपाय
भावांनो कमी खर्चात कमवा चौपट नफा! करा हा व्यवसाय आणि बना लखपती
धक्कादायक! महाराष्ट्रात 23 दिवसांत तब्बल 89 शेतकऱ्यांची आत्महत्या