कोरोना व्हायरसमुळे पुर्ण उद्योग जगताला खीळ बसली आहे. अनेक कारखाने, कंपन्या बंद पडले आहेत, यामुळे अनेकांच्या हातातील कामे गेली आहेत. इतकेच काय कृषी क्षेत्रालाही लॉकडाऊनच्या फटका बसला आहे. वाहतूक सुरळीत नसल्याने अनेक शेतकऱ्यांना आपला शेतमाल शेतातच सडू द्यावा लागला आहे. परंतु जर आपण डिजिटलची कास जर पकडली तर आपण नक्कीच या संकटातून सावरू शकू. कोरोनाला हारविण्यासाठी आपण सोशल डिस्टन्स राखले पाहिजे. हा नियम सार्वजनिक ठिकाणी किंवा बाजारपेठांमध्ये पाळला जाणं कठिण आहे. पण काही डिजिटल इनोव्हेशन कमीतकमी (किंवा शून्य देखील) मानवी संपर्कासह आपली कामे पुर्ण होतील.

आज अशाच काही डिजिटल फूड आणि शेती उद्योगाविषयी माहिती देत आहोत.

उपग्रह डेटाद्वारे पीक अंदाज-  Yield estimation through satellite data

सरकार तसेच मोठ्या खासगी संस्थांना सध्याच्या पिकाच्या लागवडीचा अंदाज, पुढच्या काही महिन्यांत अपेक्षित आवक इ. माहिती हवी असते. उपग्रहा द्वारे आपण लागवडीतील पिके, त्यांची वाढीची अवस्था आणि त्याद्वारे उत्पन्नाच्या अंदाज वर्तवू शकतो.

 

Digital demand aggregation -डिजिटल मागणी एकत्रिकरण

वर्षांपूर्वी शेतकऱ्यांकडे एकच पर्याय उपलब्ध होता तो म्हणजे , शेतात उत्पादन घ्यायचे आणि आपल्या जवळील मंडईत विकायाचा. परंतु स्टार्ट- अप उद्योगांचा प्रचार जलद झाल्याने उडाण, निन्जाकार्ट, वेकूल, गोफॉर फ्रेश, क्रोरोफार्म सारखे स्टार्ट- अपांना शेतीमालाच्या विक्रीमध्ये उडी घेतली. यामुळे शेतकऱ्यांना बाजारपेठांचा पर्याय उपलब्ध झाला. या स्टार्ट-अपच्या माध्यमातून आपण बाजारातील गर्दी आणि त्रास टाळत शांतेत आपली खरेदी- विक्री करु शकतो. एफपीओ (शेतकरी उत्पादन संस्था) / एफपीसी (शेतकरी उत्पादक कंपन्या) देखील हा पर्याय निवडत आहेत.

 

Digital quality assessment - डिजिटल गुणवत्ता मूल्यांकन

There are tools available to check the quality of food commodities using images and AI. यात काही टूल्स आहेत ज्याच्या माध्यमातून आपल्याला अन्नपदार्थांच्या गुणवत्ता समजते.

ही साधने किंवा मोबाइल अनुप्रयोग फील्ड कर्मचार्‍यांना देता येतील. आणि पुरवठा साखळीच्या सर्व बिंदूंवर, मोठ्या संख्येने कर्मचारी उपस्थित राहण्याची गरज कमी होईल.

Digital trade enabled by the government -

डिजिटल व्यापार सरकारने सक्षम केले

सरकारने याविषयी चांगले पाऊल उचलत ई-नाम सारखे पोर्टल सुरू करून शेतकऱ्यांना आपला माल बाजारपेठा नेण्यास मदत केली. या पोर्टलच्या माध्यमातून फपीओला एफपीओ पातळीवर त्याच्या साठ्यांचा तपशील अपलोड करण्यास परवानगी मिळते. यामुळे खरेदी करणारा व्यक्तीला माला पाहण्यासाठी तेथे जावे लागत नाही. तो दुसऱ्या ठिकाणाहून मालाची गुणवत्ता आणि इतर तपशील पाहून माल खरेदी करतो. यासह कोठार पावती मॉड्यूल देखील आहे - नोंदणीकृत कोठारात ज्याच्याकडे माल असेल आपण कोठारात ठेवलेल्या मालाचा व्यवहार तेथून करु शकतो.  सरकार लवकरच डिजिटलने व्यापार वाढवेल असा विश्वास आहे. 

 

डिजिटल  कर्ज - राबोबँक किंवा समुन्नती सारख्या संस्थेतून शेतकरी कर्ज घेऊ शकतात. जर ‘डिजिटल वेअरहाऊस’ सिस्टम + ‘डिजिटल क्वालिटी टूल’ शेतकरी समभागांच्या गुणवत्तेचे + प्रमाण यांचे एकत्रित दर्शन देऊ शकत असेल तर त्या संपार्‍यांविरूद्ध कर्ज देणे इतके सोपे आणि प्रभावी होईल.

Unmanned stores - मानवरहित  स्टोअर्स - 

बिगबास्केट (बीबीआयएन्स्टंट), एनआयएफएलआर bigbasket (BBInstant), NIFLR ) सारखी काही उदारणे आहेत ज्यातून बाजारपेठ मिळत असून या दुकानात मानवरहित व्यवहार या माध्यमातून केला जातो. येथे कोणत्या व्यक्तीवर अवलंबून राहावे लागत नाही. याच्या माध्यमातून ग्राहक थेट आपल्या घरी भाजीपाल्यांची खरेदी करतात.

Kiosks - कियॉस्क - भारतातील किराणा दुकान किंवा रेस्टॉरंट्समध्ये कियोस्कचा मर्यादित वापर आहे. मुख्यतः आपण त्यांना विमानतळांवर, फूड कोर्टच्या आसपास
असतात. हे ग्राहकांशी थेट संपर्क आणि रोख व्यवहार न करण्याचे आग्रह करतात. अमेरिकेत कियॉस्कची आवड वाढली आहे. भारतातही याचा वापर वाढायला हवा. 

Zero touch -

शून्य स्पर्श - ग्राहकांना आता पिकअप मॅन किंवा डिलिव्हरी करणाऱ्याविषयी आता शंका वाटत असल्याने आता ड्रोन द्वारे डिलिव्हरी करण्यावर रिटेल व्यापाऱ्यांचा अधिक भर दिसून येत आहे. या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने आपण संपर्क टाळू शकतो.

लेखक 

रामकृष्णन एम VP – Sales & Marketing at Intello Labs.