भारतीय मसाला देश-विदेशात खूप प्रसिद्ध असून  त्याची चव परदेशात प्रसिद्ध आहे. त्यामुळे देशात उत्पादित मसाल्यांची मागणी सातत्याने वाढत आहे. चांगला भाव मिळत असल्याने शेतकऱ्यांसाठी ही शेती फायदेशीर ठरत आहे.  त्यामुळेच देशात मसाल्याच्या पिकांचे उत्पादन आणि परदेशात निर्यात सातत्याने वाढत आहे. जमीन आणि हवामानाच्या आधारावर वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये वेगवेगळ्या मसाल्यांची लागवड केली जाते.

केंद्रीय कृषी मंत्री श्री नरेंद्र सिंह तोमर यांच्या हस्ते 21 डिसेंबर 2021 रोजी “मसाला स्टॅटिस्टिक्स एक नजर 2021” या पुस्तकाचे प्रकाशन करण्यात आले. सर्व मसाल्यांची माहिती या पुस्तकात जमा करण्यात आली आहे. हे पुस्तक कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या अंतर्गत आरेका आणि मसाले विकास संचालनालयाने (DESD) प्रकाशित केले आहे. भारतातील मसाल्यांचे उत्पादन किती आहे देशातील मसाल्यांचे उत्पादन 2014-15 मधील 67.64 लाख टनांवरून 2020-21 मध्ये 106.79 लाख टनांपर्यंत वाढले असून वार्षिक 7.9 टक्के वाढ झाली आहे.

 

त्याचबरोबर या काळात मसाल्याचे क्षेत्र ३२.२४ लाख हेक्टरवरून ४५.२८ लाख हेक्टरपर्यंत वाढले आहे. प्रमुख मसाल्यांमध्ये जिरे (14.8 टक्के), लसूण (14.7 टक्के), आले (7.5 टक्के), एका जातीची बडीशेप (6.8 टक्के), धणे (6.2 टक्के), मेथी (5.8 टक्के), लाल मिरची (4.2 टक्के) आणि हळद (1.3 टक्के) यांचा समावेश होतो. ) उत्पादनातील वाढीचा विशिष्ट दर दर्शवितो.देशातून किती पैसे मसाले निर्यात होतात? गेल्या काही वर्षांत भारतातील मसाल्यांच्या उत्पादनात लक्षणीय वाढ झाली आहे. त्यामुळे निर्यातीतही वाढ होताना दिसत आहे.  2014-15 मध्ये भारताने 8.94 लाख टन किमतीच्या मसाल्यांची निर्यात केली होती.

ज्याची किंमत 14,900 कोटी रुपये होती. मसाल्यांच्या उत्पादनात वाढ झाल्यामुळे 2020-21 मध्ये निर्यात 1.6 दशलक्ष टनांवर पोहोचली आहे. भारताने 2020-21 या वर्षात 29,535 कोटी रुपयांच्या मसाल्यांची निर्यात केली आहे. या कालावधीत, मसाल्याच्या निर्यातीत 9.8 टक्के वार्षिक वाढ आणि मूल्याच्या दृष्टीने 10.5 टक्के वाढ नोंदवली गेली.

देशातील मसाल्यांच्या विकासासाठी या योजना चालवल्या जात आहेत. यामध्ये एकात्मिक फलोत्पादन विकास अभियान (MIDH), राष्ट्रीय कृषी विकास योजना (RKVY), परंपरागत कृषी विकास योजना (PKVY) आणि प्रधानमंत्री कृषी सिंचाई योजना (PMKSY) इत्यादींचा समावेश आहे.