Chemical Pesticides: देशात सध्या समाधानकारक पाऊस (Rain) पडल्यामुळे अनेक ठिकाणी शेती कामे (Agricultural works) सुरु झाली आहेत. तर काही ठिकाणी मान्सून पाऊस पडण्याअगोदरच पिकांची पेरणी झाली आहे. अशा पिकांना पावसाळ्यात रोग आणि किडीचा धोका असतो. त्यामुळे शेतकरी अशा पिकांवर कीटकनाशकांची (Insecticide) फवारणी करत असतात. मात्र ही कीटकनाशके शेतकऱ्यांच्या (Farmers) जीवाला धोकादायक ठरत आहेत.

शेतीमध्ये चांगले उत्पादन घेण्यासाठी पिकांचे संरक्षण करणे ही शेतकऱ्यांची मोठी जबाबदारी आहे. यामुळे पिकाचा नाश करणाऱ्या किडींचा प्रतिबंध होण्यास मदत होते आणि झाडांच्या संरक्षणासाठी कीड नियंत्रण (Pest control) अत्यंत आवश्यक आहे.

अहवालानुसार, भारतात बहुतेक रासायनिक कीटकनाशकांचा वापर व्यावसायिक शेती आणि करार शेतीद्वारे केला जातो आणि केवळ शेतकरी मोठ्या प्रमाणात शेती करतात, कारण शेताचा आकार खूप मोठा आहे, ज्यामुळे कीटक नियंत्रणास देखील बराच वेळ लागतो.

साहजिकच रासायनिक कीटकनाशके खूप महाग आणि हानिकारक असतात, त्यामुळे शेतकरी किंवा मजुरांनी रासायनिक कीटकनाशकांची फवारणी करताना खबरदारी घ्यावी, त्यामुळे त्यांच्या आरोग्यावर कीटकनाशकांचा वाईट परिणाम होतो.आपली संसाधने वाया घालवू नका आणि त्याचा अपव्यय करू नका, असा सल्ला कृषी शास्त्रज्ञ देतात.

IMD Alert: या राज्यांमध्ये धो धो पाऊस बरसणार! हवामान खात्याने दिला अति मुसळधार पावसाचा इशारा

या गोष्टींची विशेष काळजी घ्या

अनेक प्रकारची कीटकनाशके बाजारात विकली जात आहेत. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी पीक व किडीनुसार औषधांचा वापर करावा. या स्थितीत नेहमी कृषी तज्ज्ञांचा सल्ला घेऊनच कीटकनाशके खरेदी करा. कीटकनाशके खरेदी करताना, त्याच्या पॅकिंगची वेळ आणि वैधता तपासा आणि खरेदी केल्यानंतर, दुकानदाराकडून खात्रीशीर पावती म्हणजे बिल घ्या, जेणेकरून नुकसानीच्या शक्यतेमध्ये कव्हरेज दिले जाऊ शकते.

कीटकनाशके आणि औषधे वृद्ध, लहान मुले, प्राणी, महिला, गर्भवती महिला इत्यादींच्या आवाक्याबाहेर असलेल्या खोलीत बंद करून ठेवावीत. कीटकनाशक वापरल्यानंतर औषधाची बाटली किंवा कॅन वापरू नका, परंतु ती फोडून कचरा किंवा मातीत गाडून टाका.

कीटकनाशकांची फवारणी करण्यापूर्वी, उपकरणांचे नुकसान किंवा गळती आहे की नाही हे तपासावे. साधने किंवा कीटकनाशके त्वचेच्या थेट संपर्कात येऊ देऊ नका.

कीटकनाशक फवारणी करताना घ्यावयाची खबरदारी

पिकांवर कीटकनाशकांची फवारणी करण्यापूर्वी शेतकरी बांधवांनी तोंडाला मास्क, हातात ग्लोव्हज आणि पायात बूट घालावेत, जेणेकरून फवारणीचा थेट शरीराशी संपर्क येणार नाही. कीटकनाशकांची फवारणी देखील वाऱ्याच्या दिशेनेच करावी, जेणेकरून फवारणी फवारणी यंत्रावर पडणार नाही.

पिकांवर कीटकनाशकांची फवारणी करताना सकाळ किंवा संध्याकाळची वेळ योग्य असल्याचे सांगितले जाते, कारण यावेळी हवेचा प्रवाह कमी असतो. नोझल पिकांपेक्षा कमी उंचीवर ठेवून फवारणी करावी, जेणेकरून रसायन हवेत पसरणार नाही आणि कीटक-रोग होण्याची शक्यता असलेल्या झाडांवर फवारणी करावी.

याशिवाय मधमाशांच्या क्रिया दिवसा पिकांवर वाढतात ज्यामुळे पिकांचे परागीकरण होण्यास मदत होते. त्यामुळे दिवसा कीटकनाशकाची फवारणी करायला विसरू नये. कीटकनाशकांची फवारणी केल्यानंतर शेतकरी किंवा मजुरांनी हात-पाय स्वच्छ करून आंघोळ करावी, जेणेकरून रसायनांचा त्यांच्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होणार नाही. रासायनिक कीटकनाशक फवारणीसाठी लागणारी उपकरणेही पाण्याने ३ ते ४ वेळा स्वच्छ करावीत, शेतकऱ्यांनी कपडे बदलून धुवावेत.

पेट्रोल डिझेलचे दर जाहीर! डिझेल 79.74 रुपये तर पेट्रोल 84.10 रुपये प्रति लिटर...

कीटकनाशकाच्या संपर्कात आल्यास हे उपाय करा

बर्‍याचदा असे घडते की वेळेवर फवारणी केल्याने कीटकनाशक चुकून तोंडात, डोळ्यात किंवा नाकात जाते. अशा स्थितीत एक ग्लास कोमट पाण्यात मीठ मिसळून कुस्करून उलटी करावी.

चुकून कीटकनाशकाचा वास आल्यास, मोकळ्या हवेत फिरून अंगावरील कपडे सैल करा, म्हणजे गुदमरणार नाही. ताबडतोब फोडून सुगंधी वास घेतल्यानेही आराम मिळेल. कीटकनाशकाच्या संपर्कात आल्यानंतर श्वास घेण्यास त्रास होत असल्यास पोटावर झोपावे आणि हात समोर पसरवावे.

आजारी शेतकऱ्याच्या पाठीवर हळुवार वार करा आणि त्याला श्वास घेण्यास मदत करा. रासायनिक कीटकनाशकांच्या फवारणीनंतर आरोग्याशी संबंधित कोणतीही समस्या दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांशी संपर्क साधावा, जेणेकरून वेळीच उपाय करता येईल.

महत्वाच्या बातम्या:
शेतकऱ्यांना हा व्यवसाय करणार मालामाल! कमी गुंतवणुकीत जास्त नफा; होईल बंपर कमाई
खुशखबर! पंतप्रधान नरेंद्र मोदींचे मोठे ट्विट; या दिवशी मिळणार 12व्या हप्त्याची रक्कम