तरुण सत्संगी, असिस्टंट जनरल मॅनेजर ( कमोडिटी रीसर्च), ओरिगो ई मंडी यांच्यामते पुढील एक ते दोन महिन्यात स्पॉट आणि फ्युचर्स मार्केट या दोन्ही ठिकाणी किंमत 40 हजार रुपयांच्या पातळीवर पोहोचण्याची अपेक्षा आहे. ते म्हणतात की, कापसाच्या आय सी इ ची किंमत देखील 131.5 सेंट च्या पातळीवर येऊ शकते.
किती घसरण झाली?
शंकर-6 कापसाची किंमत सुमारे 96 हजार रुपये प्रती कॅंडी आहे. जानेवारी 2021 च्या तुलनेत 108 टक्क्यांनी वाढली आहे. जानेवारी 2021 मध्ये शंकर-6 कापसाची किंमत 46 हजार रुपये प्रति कॅन्डी ( एक कँडी-356 किलो) होती परंतु किंमत एक लाख रुपयांच्या विक्रमी उच्चांक पेक्षा कमी आहे.
शंकर 6 ही कापसाचे निर्यातीतही सर्वाधिक वापरली जाणारी जात आहे. 17 मे रोजी पन्नास हजार 330 रुपये प्रति गाठी या विक्रमी उच्चांकाला स्पर्श केल्यानंतर कमोडीटी एक्सचेंज एमसीएक्स वर कॉटन जून फ्युचर्स सुमारे 12.2 टक्क्यांनी घसरला आहे आणि सध्या 44 हजार 190 रुपयांच्या आसपास व्यवहार करत आहे.
भाव का पडले?
जागतिक किंमत वाढीच्या चिंतेमुळे कापसाच्या किमतीत झालेली विक्री सरकारने शुल्क मुक्त कापूस आयात धोरण जाहीर केल्यानंतर आयातीत वाढ, सामान्य पावसाचा अंदाज आणि 2022-23 या वर्षात कापसाच्या क्षेत्रामध्ये अपेक्षित वाढ होण्याचा संभव आहे. याबाबतीत तरुण सत्संगी म्हणतात की, भावात घसरण होण्याच्या शक्यतेबाबत आम्ही यापूर्वी अनेकदा इशारे दिले आहेत.
ते म्हणतात की जुन्या पिकाची किंमत ICE कॉटन जुलै फ्युचर्स अकरा वर्षाच्या उच्चांका वरून वीस सेंट्स किंवा 12.8 टक्क्यांनी घसरला आहे. चार मे 2022 रोजी किंमत 155.95 च्या अकरा वर्षाच्या उच्चांकावर पोहोचली आहे. 17 मे पासून जुन्या पिक -ICE कॉटन जुलै फ्युचर्स मध्ये किंमत सुधारणा मोड मध्ये आहे. ओल्ड क्रॉप ICE कॉटन जुलै फ्युचर्स किमती ने मुख्य समर्थन पातळी तोडली आणि ट्रेंड रिव्हर्स पॉईंटच्या खाली बंद झाली.
जे येत्या काही दिवसात मंदीचे चिन्ह आहे. मागणीच्या चिंतेमुळे किमतीत सुधारणा झाल्याचे तरुण सांगतात. ते म्हणाले की, अमेरिकेच्या अर्थव्यवस्थेत संभाव्य मंदी बद्दल चिंता तसेच प्रारंभिक चिन्हे आहेत. अशा परिस्थितीत मंदी आली तर औद्योगिक वस्तूंच्या किंमती घसरतील आणि अशा परिस्थितीत कापूस देखील घसरेल.
शुल्क हटवल्यानंतर कापसाचे आयात वाढते
तरुण सत्संगी यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, भारतीय व्यापारी आणि गिरण्यानी शुल्क हटवल्यानंतर परदेशातून पाच लाख काठी कापसाची खरेदी केली आहे.2021-22 साठी एकूण आयात आता आठ लाख गाठी आहे.2021-22 साठी एकूण आयात 1.6 दशलक्ष गाठी असेल आणि सप्टेंबर अखेरीस आणखी आठ लाख गाठींचे आयात होण्याची शक्यता आहे.
सर्वाधिक कापूस आयात अमेरिका, ब्राझील, ऑस्ट्रेलिया आणि पश्चिम आफ्रिकन देशातून झाली आहे. भारतात सामान्यतः यु एस, पश्चिम आफ्रिका किंवा ऑस्ट्रेलिया येथून पाच लाख ते सहा लाख गाठी अतिरिक्त लांब मुख्य कापूस आयात करतो. कारण त्याचे स्थानिक उत्पादन होत नाही. भारत पाच लाख ते सात लाख गाठी संक्रमण मुक्त कापूस आयात करतो.
नक्की वाचा:२५० रुपये खर्च करून 'हे' खात चालू करा अन मिळवा तब्बल १५ लाख, वाचा सविस्तर
भाव वाढल्याने निर्यात घटली
2021-22 या वर्षात मे 2022 पर्यंत सुमारे 3.7-3.8 दशलक्ष गाठी कापसाची निर्यात झाली आहे. जी एका वर्षापूर्वी याच कालावधीत 5.8दशलक्ष गाठी होती. कापसाच्या चढ्या भावामुळे निर्यात आर्थिकदृष्ट्या अव्यवहार्य झाले आहे. भारताची कापूस निर्यात 2020 21 मध्ये 7.5 दशलक्ष गाठींचा तुलनेत यावर्षी 4.0-4.2 दशलक्ष गाठींवर मर्यादित असू शकते.
भारतात कापूस लागवड मर्यादित राहू शकते
भारतात कापसाची लागवड 2021 ते 22 मध्ये 1.22 दशलक्ष हेक्टर च्या तुलनेत 2022-23 मध्ये वार्षिक आधारावर पाच ते दहा टक्क्यांनी वाढून 126 ते 132 लाख हेक्‍टरवर जाण्याचा अंदाज आहे. भारतातील उच्च परतावा आणि सामान्य मान्सूनचा अंदाज पाहता 2022-23 साठी कापूस हे एक आकर्षक पीक आहे परंतु इतर पिकांच्या तुलनेत जास्त मजूर खर्चामुळे कापसा खालील क्षेत्र मर्यादित असेल. देशभरात कापूस पेरणी वाढण्याची शक्यता असूनही महाराष्ट्र आणि गुजरात मध्ये कापसाची लागवड थोडी कमी होऊ शकते. महाराष्ट्राच्या शेतकरी सोयाबीन आणि कडधान्य कमी कालावधीचे पिके असल्याने तर गुजरातमधील शेतकरी भुईमूग लागवडीकडे वळू शकतात.
नक्की वाचा:दुकानदाराने खते दिली नाहीत तर मोबाईवर चेक करा खतसाठा, खत विक्रेत्यांच्या मनमानीला लगाम
अमेरिकेत कापूस लागवडीत किंचित वाढ
USDA-NASS नुसार 29 मे 2022 पर्यंत यूएस मध्ये 2022-23 या वर्षासाठी कापसाची लागवड 68% पूर्ण झाली आहे, जी मागील आठवड्यातील 62 टक्के पेरणी पेक्षा सहा टक्के अधिक आहे. मागच्या वर्षी याच कालावधीत 62 टक्के लागवड झाली होती तर पाच वर्षांची सरासरी 65 टक्के लागवड झाली आहे.
Published on: 04 June 2022, 06:14 IST