इंटरनॅशनल पोटॅश इन्स्टिट्यूट (IPI), कृषी जागरणच्या फेसबुकपेजवर आश्चर्यकारक खत पॉलीहालाइटच्या फायद्यांविषयी, भारतातील भाजीपाला उत्पादनाच्या गुणवत्तेवर आणि उत्पादनावर होणाऱ्या परिणामांविषयी थेट चर्चा आयोजित केली.

चर्चेच्या पॅनेलमध्ये डॉ. आदि पेरेलमन,भारताचे समन्वयक, आंतरराष्ट्रीय पोटॅश इन्स्टिट्यूट आणि डॉ. पी. पी. महेंद्रन, मृदा शास्त्रज्ञ, पीक व्यवस्थापन कृषी महाविद्यालय आणि तामिळनाडूचे संशोधन संस्था यांचा समावेश होता.

तामिळनाडू कृषी विद्यापीठाने आंतरराष्ट्रीय पोटॅश संस्थेच्या सहकार्याने बहुपोषक खतांच्या परिणामांवर अभ्यास केला - कमी बेस स्टेटस मातीत भाज्यांची वाढ, उत्पादन आणि गुणवत्ता वाढवण्यासाठी पॉलीहालाइट मदत करते .

डॉ महेंद्रन यांनी भारतीय परिस्थितीसाठी पॉलीहालाइटचे महत्त्व सुंदरपणे समजावून सांगितले. भारत हा मूलत: एक कृषीप्रधान देश  आहे  आणि  भारतीय अर्थव्यवस्थेतील सर्वात महत्त्वाचे क्षेत्र कृषी आहे. आपल्या वाढत्या लोकसंख्येला आपण पोसणे आवश्यक आहे आणि त्यासाठी आपल्याला उत्पादकता वाढवणे आवश्यक आहे.

तुम्हाला हे सत्र कृषी जागरणच्या अधिकृत फेसबुकपृष्ठावर सापडेल

पॉलीहालाइट बद्दल:

260 दशलक्ष वर्षांपूर्वी जमा झालेल्या , पृथ्वीच्या पृष्ठभागाच्या 1200 मीटर खाली, या अंतर्गत, इंग्लंडच्या ईशान्य किनारपट्टीवर, पोलिहालिटेलेअर  ऑफ रॉकमधून काढले जाते,हे जमिनीत सल्फर, पोटॅशियम, मॅग्नेशियम आणि कॅल्शियमची गरज आणि कमतरता पूर्ण करते.

पॉलीहालाइट हे क्षारांचे मिश्रण नसून एकच क्रिस्टल आहे, म्हणून त्याचे सर्व घटक द्रावणात प्रमाणात सोडतात. तथापि, समाधानानंतर प्रत्येक पोषक मातीशी वेगवेगळ्या प्रकारे संवाद साधतो आणि मातीच्या गुणधर्मांमुळे प्रभावित होतो.

पॉलीहालाइटची रचना:

• 46% SO3 सल्फर स्रोत आणि इतर पोषक घटकांची कार्यक्षमता सुधारते (उदा. एन आणि पी)
• 13.5 % के 2 एकूण वनस्पती आरोग्य सुधारण्यात मदत करते.
• प्रकाश संश्लेषणासाठी 5.5 %MgO उपयोगी.
• सेल विभाग आणि मजबूत सेल भिंतींसाठी 16.5 %CaO महत्वाचे.

पॉलीहालाइट वापरण्याचे फायदे:

• पोषक तत्वांचा दीर्घकाळ प्रकाशन जेणेकरून पोषकद्रव्ये लीचिंगद्वारे गमावली जात नाहीत आणि ती पीक चक्रासह पिकाच्या शोषणाशी जुळते.
• हे पूर्णपणे नैसर्गिक, उत्खनन, चिरडलेले, तपासलेले आणि बॅग केलेले आहे, म्हणून सेंद्रिय शेतीमध्ये देखील वापरणे तितकेच चांगले आहे.
• क्लोराईड संवेदनशील पिकांमध्ये वापरण्यासाठी हे कमी क्लोराईड खत आहे आणि त्याचे कमी कार्बन पदचिन्ह, ते पर्यावरणास अनुकूल बनवते.

संशोधनाबद्दल:

हे संशोधन कमी बेस स्टेटस मातीत भाज्यांची वाढ, उत्पादन आणि गुणवत्ता वाढवण्यासाठी पॉलीहालाइटच्या वापराच्या परिणामांची चाचणी करण्यासाठी घेण्यात आले. अभ्यासात तीन प्रमुख पिकांवर 5 चाचण्यांचा समावेश आहे; टोमॅटो, कांदा आणि क्लस्टर बीन्स.

2 ठिकाणी टोमॅटो आणि कांद्यावर वेगवेगळ्या ठिकाणी प्रयोग केले गेले, परिणाम 2 वर्षांमध्ये नोंदले गेले. आणखी एक शेताचा प्रयोग क्लस्टर बीन्सवर घेण्यात आला.

टोमॅटोवरील फील्ड प्रयोगांचे परिणाम:

• वर्गीकृत पातळी आणि पोटॅशियम आणि दुय्यम पोषक घटकांचा झाडाची उंची, शाखांची संख्या, प्रति क्लस्टर फुलांची संख्या आणि टोमॅटोच्या रोपाचे उत्पन्न यावर अभ्यास केला गेला.
• पॉलीहालाइट @315 किलो के 20/हेक्टरने वाढ आणि फुलांच्या वर्णांवर लक्षणीय परिणाम केला
• टोमॅटोचे उत्पन्न गुणधर्म जसे प्रत्येक वनस्पतीमध्ये फळांची संख्या, वैयक्तिक फळांचे वजन, फळांचा व्यास आणि टोमॅटोची फळांची लांबी पॉलीहालाइटमुळे अनुकूलपणे प्रभावित झाली.
• टोमॅटो फळांमध्ये लाइकोपीन आणि एस्कॉर्बिक ऍसिड (acid) सिडचे प्रमाण वाढवण्यासाठी पॉलीहालाइट अत्यंत प्रभावी आहे.

लहान कांद्याच्या रोपांवर केलेल्या अभ्यासाचे परिणाम:

पॉलीहालाइट (60 किलो K2O/हेक्टर) द्वारे K चा वापर सर्वाधिक वाढ, उत्पादन गुणधर्म आणि कांद्याचे बल्ब उत्पन्न नोंदवतो.

क्लस्टर बीन्सवरील अभ्यासाचे परिणाम:

क्लस्टर बीन्स पॉलीहालाइट अॅप्लिकेशनमध्ये (25 किलो के 2 ओ/हेक्टर) शाखांची संख्या, क्लस्टर/वनस्पतींची संख्या शेंगा/रोपांची संख्या आणि पॉड उत्पादन वाढवले.

निष्कर्ष:

पॉलीहालाइट द्वारे के आणि दुय्यम पोषक तत्वांचा वापर केल्याने कांदा, टोमॅटो आणि क्लस्टर बीन्सची वाढ आणि उत्पादन गुणधर्म, उत्पादन आणि गुणवत्ता लक्षणीय वाढली. मातीचे आरोग्य राखण्यासाठी पॉलिहालाइट अत्यंत उपयुक्त आहे विशेषत मातीची सुपीकता.