नवी दिल्ली : आज 21 मार्च 2024 रोजी पेरुंथलैवर कामराज कृषि विज्ञान केंद्र, पुद्दुचेरी येथे केव्हीकेच्या सुवर्ण महोत्सवी उत्सवाचे आयोजन करण्यात आले आहे. या कार्यक्रमाचे आयोजन कृषी विभाग, पुद्दुचेरी सरकार आणि भारतीय कृषी संशोधन परिषद, नवी दिल्ली यांनी केले आहे. या कार्यक्रमाची सुरुवात डॉ.शरत चौहान व इतर मान्यवरांच्या हस्ते करण्यात आली.

यावेळी कार्यक्रमासाठी डॉ.शरत चौहान I.A.S. (मुख्य सचिव, सरकार, पुद्दुचेरी), डॉ. यू. एस. गौतम, डीडीजी (कृषी विस्तार, आयसीएआर), ए. नेदुंचेझियान, I.A.S. (सरकारचे सचिव (कृषी), पुद्दुचेरी) डॉ. संजय कुमार सिंग (डीडीजी, फलोत्पादन), डॉ. एस. वसंतकुमार (कृषी आणि शेतकरी कल्याण संचालक, पुद्दुचेरी सरकार), डॉ. व्ही. गीतलक्ष्मी (कुलगुरू, टीएनएयू, कोईम्बतूर), डॉ. ए.के. सिंग (कुलगुरू, RLBCAAU, झाशी) यावेळी उपस्थित होते.

पहिल्या KVK ची स्थापना कधी?

भारतातील कृषी विज्ञान केंद्राने आपल्या स्थापनेपासून खूप मोठा पल्ला गाठला आहे. यावर बोलताना डॉ.एस. वसंतकुमार यांनी KVK च्या उल्लेखनीय प्रवासावर प्रकाश टाकला, ज्याची स्थापना 1974 मध्ये या दिवशी पहिल्यांदा पुद्दुचेरीमध्ये झाली. यावेळी ते म्हणाले की, आज देशभरात 731 KVK केंद्रे आहेत, जी कृषी तंत्रज्ञानासाठी महत्त्वाचे ज्ञान संसाधन केंद्र म्हणून कार्यरत आहेत. शेतकऱ्यांना विस्तार सेवांद्वारे कृषी अर्थव्यवस्थेत लक्षणीय वाढ प्रदान करणे.

केव्हीके हे जिल्हा स्तरावरील लघु-विद्यापीठांसारखेच

यू.एस., आयसीएआरचे उपमहासंचालक (कृषी विस्तार) डॉ. गौतम यांनी विकसित भारताच्या दौऱ्यात केव्हीकेची महत्त्वाची भूमिका अधोरेखित केली आहे. ते म्हणाले की, KVK हे जिल्हा स्तरावरील लघु-विद्यापीठांसारखे आहेत, जे प्रयोगशाळांनी सुसज्ज आहेत आणि कौशल्य केंद्रे म्हणून काम करतात. KVK ग्रामीण तरुण आणि महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी सुविधा पुरवते, जेणेकरून ते स्टार्टअप, शेतकरी उत्पादक संस्था (FPO) स्थापन करू शकतील आणि शेतकऱ्यांच्या वाढीस हातभार लावू शकतील.

पुढील 2 वर्षात 121 KVK ची स्थापना

पुढील दोन वर्षांत भारतात आणखी 121 केव्हीके स्थापन करण्यात येतील. आम्ही देशातील कृषी विज्ञान केंद्रांशी नेटवर्किंग सुरू केले आहे आणि एसएमएसद्वारे शेतकऱ्यांपर्यंत माहिती प्रसारित करण्यासाठी आयसीटीचा फायदा घेत आहोत.भारत सरकार घरातील सदस्यांना वैयक्तिकृत संदेश पाठवण्याचा, त्यांना योग्य पिकांबाबत सल्ला देण्याचा आणि जमिनीच्या आकारानुसार योग्य कृषी तंत्रज्ञानाची शिफारस करण्याचा मानस आहे. उदाहरणार्थ, एखाद्याकडे 1 एकर जमीन असल्यास त्यांना त्यांच्या गरजेनुसार पीक पर्याय आणि तंत्रज्ञान पर्याय सुचवणारा एक तयार केलेला संदेश प्राप्त होईल.

623 जिल्ह्यांसाठी कृषी आकस्मिक आराखडे तयार करणार

कृषी विज्ञान केंद्रांमधील फ्रंटलाइन एक्स्टेंशन युनिट्सच्या जबाबदाऱ्यांमध्ये तंत्रज्ञान चाचणी, अनुकूलन आणि एकत्रीकरण यांचा समावेश होतो. डॉ. यू.एस. गौतम यांनी राज्य धोरणे आणि राष्ट्रीय उपक्रमांना आकार देण्यासाठी KVK ची महत्त्वाची भूमिका अधोरेखित केली आहे. क्लस्टर फ्रंटलाइन प्रात्यक्षिकांच्या माध्यमातून कडधान्य क्रांतीचे नेतृत्व करणे, शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट करण्यासाठी योगदान देणे, 623 जिल्ह्यांसाठी कृषी आकस्मिक योजना तयार करणे आणि 26 राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये एकात्मिक शेती प्रणाली (IFS) मॉडेलची अंमलबजावणी करणे. KVK मध्ये पीक अवशेष व्यवस्थापन समाविष्ट आहे. पुढे, त्यांनी शाश्वत पशुधन विकास (TASL-D) उपक्रमासाठी तंत्रज्ञान अनुप्रयोगाच्या योजनांची रूपरेषा सांगितली, जी पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाच्या सहकार्याने KVKs मार्फत राबविण्यात येईल. TASL-D चे उद्दिष्ट फायदेशीर आणि शाश्वत पशुधन उत्पादनासाठी तंत्रज्ञान हस्तक्षेप प्रदान करणे आहे; उद्योजकता उत्प्रेरित करण्यासाठी आणि रोजगार निर्मितीला प्रोत्साहन देण्यासाठी पशुधन तंत्रज्ञानाचा वापर करणे हा यामागचा उद्देश आहे.

केव्हीकेच्या प्रयत्नांमुळे पीक उत्पादकतेत वाढ

ए. नेदुनचेझियान यांनी त्यांच्या टिपणीत भर दिला की, "कृषी क्षेत्रात घसरण होऊनही, KVKs च्या प्रयत्नांमुळे पीक उत्पादकता वाढली आहे. केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये कृषी क्षेत्रात पुद्दुचेरी अव्वल कामगिरी करणारा आहे." KVK पुद्दुचेरी सातत्यपूर्ण रँकिंग KVK पुद्दुचेरीच्या समर्पणावर प्रकाश टाकते. भारत सरकार लोकांच्या कल्याणासाठी तंत्रज्ञानाच्या वापरावर सतत भर देत आहे, KVK पुद्दुचेरी आयसीटीच्या माध्यमातून हे अभियान राबवत आहे."