रिव्हुलिस इरिगेशन इंडिया प्रायव्हेट लिमिटेडचे व्यवस्थापकीय संचालक कौशल जयस्वाल हे कृषी क्षेत्रात कोणालाही अनोळखी नाहीत. त्यांना या क्षेत्रातील सुमारे 36 वर्षांचा अनुभव आहे. ‘अपघाताने’ सुरू झालेल्या कृषी क्षेत्रातील त्यांची आवड हीच त्यांची आवड आणि व्यवसाय बनला. त्याचप्रमाणे आज एमडी कौशल जयस्वाल यांनी कृषी जागरण कार्यालयाला भेट दिली. जिथे त्यांनी कृषी जागरणच्या कंटेंट टीमशी संवाद साधला. यावेळी त्यांनी रिव्हुलिस इरिगेशन इंडिया प्रायव्हेट लिमिटेड आणि कृषी संबंधित समस्यांवर चर्चा केली.

यावेळी कौशल जयस्वाल म्हणाले, “खूप दिवस झाले! कॉलेजच्या दिवसातच मला शेतीची आवड निर्माण झाली. त्यावेळी उपलब्ध असलेल्या करिअरच्या पर्यायांनी मला कृषी क्षेत्राकडे आकर्षित केले. काही वेळातच ती माझी आवड बनली.”

भारतातील सूक्ष्म सिंचन जमिनीची स्थिती काय आहे?

कौशल जयस्वाल म्हणाले की, भारत सरकारच्या कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या कृषी आणि शेतकरी कल्याण विभागाने सुरू केलेल्या 'पर ड्रॉप मोअर क्रॉप' योजनेबद्दल मी त्यांचे आभार मानतो. त्यांनी सांगितले की 1 जुलै 2015 पर्यंत भारतातील एकूण सूक्ष्म सिंचनाखालील जमीन सुमारे 8.5 दशलक्ष हेक्टर आहे. पुढे ते अपग्रेड करण्याचे ध्येय आहे. यासाठी आम्ही उद्योग क्षेत्रातील तज्ज्ञ आणि सरकारी अधिकाऱ्यांसोबत विचारमंथन सत्र आयोजित करत आहोत. सध्या या कामात अनेक आव्हाने असू शकतात. मला आशा आहे की कमी वेळेत हे होतील. ठिबक आणि सूक्ष्म सिंचन यांसारख्या पद्धतींमुळे, त्याच जमिनीतून शेतकऱ्यांना अधिक उत्पादन मिळणे अपेक्षित आहे.

ते पुढे म्हणाले की, हे बियाण्याच्या गुणवत्तेवर अवलंबून असते. कोणत्याही उत्पादनाच्या यशाची खात्री करण्यासाठी हे पहिले पाऊल आहे. बियाण्याची अनुवांशिक क्षमता समजून घेणे फार महत्वाचे आहे. याशिवाय पाणी देण्याची योग्य मात्रा, ठिकाण आणि वेळ देखील आवश्यक आहे. तथापि, सूक्ष्म सिंचन पद्धतीचे सौंदर्य हे आहे की ती योग्य स्त्रोतावर पाणी देऊन तण आणि पीक यांच्यातील स्पर्धा मर्यादित करते.

जागतिक स्तरावर शेतीसाठी सर्वात मोठी आव्हाने कोणती आहेत?

यावर ते म्हणाले की, जग हवामान बदलाच्या परिणामांशी झगडत आहे. माझ्या मते, याला सामोरे जाण्यासाठी आपण अधिक चांगल्या प्रकारे तयार असणे आवश्यक आहे. यासाठी, आपण पाण्याचा वापर योग्य प्रमाणात करणे गरजेचा आहे. पिकांमध्ये विविधता आणणे, हवामान-प्रतिरोधक तंत्रज्ञानाच्या दिशेने काम करणे, रसायनांवरील अवलंबित्व कमी करणे आणि अचूक शेती पद्धती सुधारणे आवश्यक आहे.

तरुण कृषी-उद्योजकांसाठी सल्ला?

जर तुम्हाला शेतीची आवड असेल तर तुम्हाला तुमच्या कम्फर्ट झोनमधून बाहेर पडण्याची गरज आहे. शिवाय, तुम्हाला मैदानावर राहण्याचे महत्त्व समजले पाहिजे. तंत्रज्ञानामुळे शेतीचा भार कमी होऊ शकतो पण जमिनीवरील मेहनतीला तो पर्याय नाही.