केंद्रीय गृह मंत्रालयाच्या अखत्यारीत येणाऱ्या कृषी आणि शेतकरी कल्याण विभागाने गेल्या तीन वर्षांत आपल्या बजेटमधून 44,015.81 कोटी रुपये परत केले आहेत. या वाटपाचा पुरेपूर वापर करता न आल्याने विभागाने हे केले. संसदेच्या स्थायी समितीने सोमवारी लोकसभेत सादर केलेल्या अहवालात ही माहिती दिली आहे.
अहवालात म्हटले आहे की, "विभागाच्या उत्तरावरून तयार केलेल्या नोटमध्ये, समितीने नमूद केले आहे की 2020-21, 2021-22 आणि 2022-23 (अंदाजे) 23,824.54 कोटी रुपये, 429.22 कोटी रुपये आणि 19,762.05 कोटी रुपये समर्पण केले जातील. अनुक्रमे." आहे." याचा अर्थ असा की, गेल्या तीन वर्षांत एकूण 44,015.81 कोटी रुपये परत आले आहेत.
अहवालात असे म्हटले आहे की मंत्रालयाने निधी काढणे हे प्रामुख्याने अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती समुदायांच्या कल्याणासाठी असलेल्या योजनांसाठी "कमी गरजेमुळे" आहे. नोटमध्ये म्हटले आहे, "समितीला कळविण्यात आले आहे की निधीचा परतावा मुख्यत्वे NES (उत्तर पूर्व राज्ये), SCSP (अनुसूचित जाती उप-योजना) आणि आदिवासी क्षेत्र उप-योजना (TASP) घटकांतर्गत कमी आवश्यकतेमुळे आहे." ."
त्यात पुढे म्हटले आहे की, "समितीला असे वाटते की निधी परत करण्याची प्रथा यापुढे कोणत्याही परिस्थितीत टाळली पाहिजे जेणेकरून योजनांमधून जमा होणारे मूर्त फायदे तळागाळात योग्यरित्या लागू केले जावेत." "म्हणून, समितीने विभागाला निधी परत करण्याची कारणे ओळखण्याची आणि निधीचा पूर्ण आणि कार्यक्षमतेने वापर केला जाईल याची खात्री करण्यासाठी सुधारात्मक उपाययोजना करण्याची शिफारस केली आहे."
भारताने रचला इतिहास! 'नाटू नाटू' गाण्याचा जगभरात डंका; बेस्ट ओरिजनल गाण्याला ऑस्कर पुरस्कार
केंद्र सरकारच्या एकूण अर्थसंकल्पापैकी विभागाला दिलेल्या निधीची टक्केवारी 2020-21 या आर्थिक वर्षातील 4.41 टक्क्यांवरून 2023-24 मध्ये 2.57 टक्क्यांवर घसरली आहे, याकडेही अहवालात लक्ष वेधण्यात आले आहे.
समितीने आपल्या नोंदीमध्ये नमूद केले आहे की विभागाने आपल्या उत्तरांमध्ये हे मान्य केले आहे की 2020-21, 2021-22 या वर्षांमध्ये भारत सरकारच्या एकूण बजेटपैकी टक्केवारीच्या संदर्भात ते विभागाच्या बाजूने केले गेले आहे, 2022-23 आणि 2023-24. अर्थसंकल्पीय वाटपाचे प्रमाण अनुक्रमे 4.41 टक्के, 3.53 टक्के, 3.14 टक्के आणि 2.57 टक्के होते.
नोटमध्ये म्हटले आहे की, 2020-21 या आर्थिक वर्षात केंद्र सरकारचा एकूण बजेट परिव्यय 30,42,230.09 कोटी रुपये होता, जो 2023-24 मध्ये वाढून 45,03,097.45 कोटी रुपये झाला आहे. ग्रामीण जीवनमान, रोजगार निर्मिती आणि देशाच्या अन्नसुरक्षेमध्ये कृषी क्षेत्राची प्रमुख भूमिका लक्षात घेऊन समितीने विभागाला केंद्रीय अर्थसंकल्पातील टक्केवारीनुसार अर्थसंकल्पीय वाटपाचा मुद्दा अर्थ मंत्रालयाकडे उचलण्याची आणि याची खात्री करण्याची शिफारस केली आहे. ते आहे.
यासोबतच समितीने विभागाला पंतप्रधान फसल विमा योजना (PMFBY) अंतर्गत विमा दाव्यांच्या निपटाराला कंपन्यांकडून विलंब होत असल्याची कारणे ओळखण्यास सांगितले.
Published on: 14 March 2023, 03:10 IST