Cotton farming: देशात कापूस शेती मोठ्या प्रमाणात केली जाते. मात्र कापूस उत्पादकांचे (Cotton Growers) अच्छे दिन येईल सुरुवात होताच कापसाचे भाव कोसळले आहेत. मात्र तरीही देशात कापूस शेती केली जाते. भाव कोसळले तरीही शेतकरी मोठ्या प्रमाणात कापूस शेती का करतात? असाच प्रश्न तुम्हालाही पडला असेल ना. तर चला जाणून घेऊया तज्ज्ञांचे विश्लेषण...

सध्या कापसाचे भाव 8,000 ते 10,000 रुपये प्रति क्विंटलच्या दरम्यान आहेत. दुसरीकडे भावात घसरण होऊनही कापसाच्या पेरणीत वाढ झाली आहे. गेल्या दोन वर्षांपासून कापूस लागवडीतून (Cotton cultivation) शेतकऱ्यांना चांगले पैसे मिळाल्याचे जाणकार सांगतात.

त्याचबरोबर अलीकडे सोयाबीनचे दर घसरल्याने शेतकऱ्यांचा कल कापूस लागवडीकडे वाढला आहे. कापसाचे भाव आज नाही तर उद्या नक्कीच वाढतील, अशी आशा शेतकऱ्यांना आहे. ओरिगो कमोडिटीजचे (Origo Commodity) वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजीव यादव (Rajeev Yadav) यांच्या म्हणण्यानुसार, गुजरातमध्ये 26 मे 2022 रोजी शंकर कापसाची किंमत 13,438 रुपये प्रति क्विंटल या विक्रमी उच्चांकावर पोहोचली होती.

जी सध्या 10,500 रुपये प्रति क्विंटलच्या आसपास आहे. महाराष्ट्रात (Maharashtra) कापसाचा भाव 14000 रुपये प्रतिक्विंटलपर्यंत पोहोचला होता, तो आता 8000 रुपयांच्या आसपास आहे. तथापि, काही मंडईंमध्ये कापसाचे भाव 8,000 रुपये प्रति क्विंटलच्या जवळ आहेत. गेल्या दोन वर्षांपासून शेतकऱ्यांना कापसाचे चांगले पैसे मिळाले आहेत, अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांची कापूस लागवडीकडे ओढ वाढली असल्याचे ते सांगतात.

देशातील या राज्यांमध्ये कोसळणार दुसऱ्या टप्प्यातील मुसळधार पाऊस; जाणून घ्या IMDचा इशारा

महाराष्ट्रात कापूस पिकाचे किती नुकसान झाले आहे

यादव यांच्या म्हणण्यानुसार, महाराष्ट्रात अतिवृष्टीमुळे सुमारे 8.5 लाख हेक्टर क्षेत्राचे नुकसान झाले आहे, वास्तविक अहवाल येणे बाकी असले तरी ते केवळ कापूस पिकासाठी नाही. कापूस आणि सोयाबीन ही ज्वारी, तूर आणि इतरांसह महाराष्ट्रातील प्रमुख खरीप पिके आहेत.

अशा परिस्थितीत महाराष्ट्रातील कापसाचे क्षेत्र (२७% किंवा ४२.८१ लाख हेक्टर) एकूण खरीप क्षेत्राच्या (१५७ लाख हेक्टर) तुलनेत घेतले तर सुमारे २.३ लाख हेक्टरवरील कापूस पिकाचे नुकसान होऊ शकते. यासाठी आम्ही केले आहे.१२५-१२६ लाख हेक्टर क्षेत्राच्या तुलनेत वर्षाचा अंदाज नगण्य आहे.

कापसाचे एकरी क्षेत्र किती असेल

कमोडिटी तज्ज्ञ यादव यांच्या मते, चालू खरीप हंगामात देशातील कापसाखालील क्षेत्र 4 ते 6 टक्क्यांनी वाढून 125-126 लाख हेक्टरवर जाण्याचा अंदाज आहे. गतवर्षीच्या तुलनेत कापसाचे क्षेत्र अजूनही जास्त राहील. दुसरीकडे जुलैमध्ये कमी किंवा अतिवृष्टीमुळे पिकांचे नुकसान झाले तरी शेतकऱ्यांकडून दुबार पेरणी करण्यास नेहमीच वाव असतो आणि हेच ताज्या प्रकरणात घडत आहे. मात्र, सप्टेंबर किंवा ऑक्टोबर महिना असता तर परिस्थिती वेगळी असती.

पेट्रोल डिझेलचे नवीनतम दर जाहीर! जाणून घ्या तुमच्या शहरातील ताजे दर...

ते म्हणतात की गेल्या आठवड्यात तुरळक पावसासह प्रमुख कापूस उत्पादक भागात कमी पाऊस झाला, जो पिकाच्या प्रगतीसाठी चांगला आहे. 5 ऑगस्ट 2022 पर्यंत देशभरात 121.13 लाख हेक्‍टरवर कापसाची पेरणी झाली आहे, जी मागील वर्षीच्या याच कालावधीतील 113.51 लाख हेक्‍टरपेक्षा 6.71 टक्के अधिक आहे. सध्याची पेरणीची परिस्थिती पाहता काळजी करण्यासारखे काहीच नाही, असे राजीव सांगतात.

कापसाच्या भावाने विक्रमी उच्चांक गाठला होता

पुरवठ्याअभावी मे 2022 च्या सुरुवातीला भारतातील कापसाच्या किमती 50,330 रुपये प्रति गाठी (1 गाठी = 170 किलो) या विक्रमी उच्चांकावर पोहोचल्या. त्याच वेळी, यूएसमधील इंटरकॉन्टिनेंटल एक्स्चेंजवरील किंमत 155.95 सेंट प्रति पौंड या 11 आणि 11 वर्षांच्या उच्चांकावर पोहोचली होती.

तथापि, अनेक प्रमुख घटकांमुळे भारतातील कापसाची मागणी मंदावली आहे आणि देशभरातील 3,500 युनिट्सपैकी 6-8 टक्के जिनिंग आणि प्रेसिंग युनिट्स कार्यरत आहेत. नवीन कापूस पिकाची बाजारात आवक सुरू होईपर्यंत गिरण्यांच्या कामकाजावर परिणाम होणार आहे.

महत्वाच्या बातम्या:
शेतकरी होणार स्मार्ट! देशातील लाखो शेतकऱ्यांसाठी गेम चेंजर ठरू शकते स्मार्ट शेती
यंदा कांद्याने शेतकऱ्यांना रडवले! नाफेडने शेतकऱ्यांच्या जखमेवर मीठ चोळले...