फिटनेसबद्दल लोकांचा पूर्ण गैरसमज आहे. लोकांना वाटते की जर ते जर वजनी व्यायाम करताना जास्त व्यायाम करा (भरपूर वजनाचा भार उठाव व्यायाम कराल) तर ते फिट आहेत किंवा कार्डिओ करताना न थकता, न थांबता जास्त अंतर धावू शकतील तर ते फिट असतील किंवा जर त्यांचे शरीर अधिक लवचिक असेल. आहेत. अनेक हेदी व फिट या दोन गोष्टी घडतात. या दोन्ही गोष्टी त्यांना एकच मानतात. खर तर या दोन्ही गोष्टी आहेत आणि त्यांचा अर्थही सुरक्षित आहे. हेल्दी अर्थात स्वस्थ याचा अर्थ असा की त्याची कोणतीही व्यक्ती, कोणतेही शारीरिक अपंगत्व नाही आणि फिट म्हणजे कोणत्याही शारीरिक कामाची सहज क्षमता. जेव्हा एखादे शारीरिक प्रतिकारात्मक काम केले जाते तेव्हा शरीरातील सर्व अवयव/संस्था ते आव्हान करतात. शरीरातील प्रत्येक अवयवाकरता ते आव्हान असते.

कोणत्याही परिस्थितीत शारीरिक त्रास कमी होणे पूर्ण करणे म्हणजे फिटनेस. जी व्यक्ती फिट असते ती व्यक्ती किंवा तिच्या रोजच्या जीवनातील चित्र पार पाडताना खूप कार्यात्मक (फंक्शनल/फंक्शनल) असते आणि फिटनेसचा अर्थ कार्यक्षमतेमध्ये सुधारित असतो.या ठिकाणी आपण शारीरिकतेचे काही घटक व त्यांची मूलत्वे पाहणार आहोत. शारीरिक क्षमता वाढवण्यासाठी व्यायामाची आखणी करताना या घटकांना पर्याय ठरतो.१) हृदय व रक्ताची शक्ती सहन करण्याची शक्ती (कार्डिओव्हॅस्क्युलर एंड्युरन्स/हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी सहनशक्ती) :हृदय व रक्ताळूंना कार्यरत स्नायुंना प्रदिर्घ काळासाठी न शकता प्राणवायुमिश्रीत रक्त पूर्ण करण्याची क्षमता. फिटनेस या घटकाला सुधारण्यासाठी चालवणे, धावणे, चालवणे, दोरीच्या उड्या मारणे, पोहणे, एलिकलवर ट्रेनिंग थ्रींग तसेच एरोबिक्स डान्स करणे या अनुकूल एरोबिक क्रिया करणे.

२) स्नायुंची आव्हान सहन करण्याची शक्ती (मस्क्युलर एंड्युरन्स स्नायू सहनशक्ती) : शरीरातील मापेशींची प्रदीर्घ काळाकरता कमी तीव्रतेने न थकता आकुंचन पावण्याची क्षमता. या स्लो ट्वीच टाईप २ चे फायदे ज्या ठिकाणी लाल रक्तपेशी प्रमाणामध्ये अशा स्नायुंचा असतो त्यामध्ये फिटनेसच्या घटकामध्ये एरोबिक ट्रेनिंग केले पाहिजे आणि संपूर्ण शरीराचा मस्क्युलर एन्ड्युरन्स सुधारण्यासाठी एरोबिक अॅक्टीव्हीटी क्रॉसिंग सुधारित केले पाहिजे म्हणजे २० मि.ट्रेडमील,१५ मि. लिप्टिकल,१५ मि. चालणे.३) मस्कुलोस्केलेटल स्ट्रेंथ/ स्नायूंची ताकद :शरीरातल्या शरीरात हाडे, लिगामेंट व टेंडन शक्ती शक्ती आणि वजने ताकद अधिक तीव्रतेने आकुंचन पावण्याची काम करण्याची क्षमता या घटकाला आणण्यासाठी वजनी व्यायाम केला पाहिजे.४) लवचिकता (फ्लेक्सिबिलीटी/ लवचिकता): सांध्याची रचना व सांध्याच्या प्रकाराप्रमाणे सांध्याची पूर्णपरीघामध्ये हालचाल करण्याची क्षमता. फ्लेक्सिबिलीटी दोन मुख्य घटक हतबल असते.(१) स्नायुंची क्षमता क्षमता (एक्सटेन्सीबिलीटी/ एक्स्टेंसिबिलिटी)

(२) स्नायुंची स्थितीत परत येण्याची क्षमता (इलास्टिसिटी/ लवचिकता) आपण पॅसिव स्ट्रेचकरून लवचिकतेमध्ये सुधारू शकतो.५) आदर्श शारीरिक ठेवण (आयडियल बॉडी कंपोझिशन/ आदर्श शरीर रचना): शरीरातील पाणीचेहीन देहाशी बॉडीमास असलेले प्रमाण. पुरुषांमधचे संपूर्ण शरीराचे वजन १५% किंवा त्यापेक्षा कमी असायला हवे व मध्य मध्य २०% किंवा त्याहून कमी. आयडीयल बॉडी कंपोझिशन योग्यता करणं व्यायाम, आहार व मनी रिकव्हरी (म्हणजे पुरेशी पुरेशी देवून मात्र झिज भरून काढणे) आवश्यक आहे.६) चपळाई (अॅजिलिटी/ चपळाई):शरीराची प्रभावीपणे चटकन आणि तोल क्षमता बदलण्याची क्षमता शरीराला ऑर्डिनेशन, स्पिड (वेग) स्ट्रेंथ (ताकत) आणि एन्ड्युरन्स (सहन क्षमता) क्षमता आहे.७) गती (स्पीड/ वेग) – फक्त हालचाल किंवा एखादे अंतर कापताना कमीत पार पाडणे.

 

Dr. amit borkar