गव्हाला शास्त्रीय भाषेत Triticum aestivum असेही म्हटले जाते. गहू गवतला दैनंदिन जीवनामध्ये इंग्रजी मध्ये wheat grass (गव्हाचे गवत) असेही संबोधले जाते. गहू गवत हे पावडर व रस या दोन रूपात मिळते आपण या लेखामध्ये गहू गवताचा रस कसा बनवला जातो आणि त्याचे आपल्या आरोग्यावर कसे परिणाम होतात याविषयाची माहिती देणार आहोत.

गहू गवताची लागवड कशी करतात?

• गव्हाची लागवड घरात कुंडी मध्ये करावी.
• स्वच्छ किडमूक्त्त आणि भरलेल्या गव्हाच्या बियांची निवड करावी.
• त्या नंतर या निवडलेल्या बियांना पाण्यामध्ये रात्रभर भिजवून ठेवावे.
• दुसर्‍या दिवशी जास्त असलेले पाणी काढून टाकावे.
• त्या उरलेल्या बियांची पेरणी करावी.
• बियांची 8-14 दिवस व्यवस्थित मशागत करावी.
• गवताची उंची 7 इंच झाल्यानंतर पहाटे 3-4 च्या वेळेतच त्याची कापणी करावी.

टीप: गहू गवतामध्ये अँटीऑक्सिडंट (Antioxidants) असतात आणि ते सूर्यप्रकाशाला सवेदनशील असतात त्यामुळे त्याची कापणी पहाटे केली जाते.

गहू गवतचा रस बनवण्याची पद्धत:

• 7 इंच वाढलेल्या गवताची कापणी करून त्याला बारीक तुकड्यामध्ये कापावे आणि गरजेनुसार पाणी टाकून ग्राइंडर मिक्सर मधून काढून मऊ आणि बारीक पेस्ट करावी.
• त्या मिश्रणाला एक-दोन वेळेस गाळणीने गाळून रस बाजूला काढून घ्यावा.
• या बनविलेल्या रसाचे पुरेपूर फायदे घेण्यासाठी त्वरित काहीही न खाता पहाटेच सेवन करावे.
• या बनविलेल्या रसाची चव वाढवण्यासाठी चवीनुसार साखर आणि लिंबाचा रस मिश्रित करून सेवन करावे.

(डायबेटिस मेलीटीसने ग्रस्त असलेल्या रोग्यांनी साखर न वापरता फक्त लिंबाचा रस वापरावा)

पौष्टिक घटक:

• प्रथिने- 860 मिग्रॅ
• B- कॅरोटीन- 920 IU
• विटामीन E- 880 MCG
• विटामीन C- 9 मिग्रॅ
• विटामीन B 12- 0.30 MCG
• फॉस्फरस- 29 मिग्रॅ
• मॅग्नेशिअम- 8 मिग्रॅ
• कॅल्शियम- 7.2 मिग्रॅ
• लोह- 0.66 मिग्रॅ
• पोटॅशियम- 42 मिग्रॅ

(हे घटक इनडोअर पेरणी केलेल्या गव्हाचे आहेत)

आरोग्यदायी फायदे:

• हा रस डायबेटीस, मेलीटीस असलेल्या रुग्णासाठी खुप फायदेशीर आहे.
• रसाच्या सेवनामुळे कर्करोग ग्रस्त असलेल्या व्यक्तिमध्ये केमोथेरेमुळे झालेले वाईट परिणाम कमी होण्यास मदत होते कारण या रसामध्ये B-carotene अधिक प्रमाणात आहे.
• या रसाचा उपयोग लाल पेशीचे विघटन रोकण्यासाठी होतो.
• त्यामुळे रक्ताचे आजार उद्भभवत नाहीत.

दुष्पपरिणाम:

• या रसाचे सेवन दुसर्‍या अन्नासोबत केल्यास मळमळ होण्याची शक्यता आहे.
• या रसाचे त्वरित सेवन न केल्यावर (खुप वेळ ठेवून सेवन केल्यावर) टॉक्झिन्स निर्माण होऊन डोकेदुखी व मळमळ होऊन चक्कर येण्याची शक्यता आहे.

लेखक: 
प्रा. देशमुख एस. एच.
सहाय्यक प्राध्यापिका
क्वीन्स कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी अँड रिसर्च फाऊंडेशन, औरंगाबाद
9763333574