हिंग हे व्यावहारिक नाव या झाडाच्या डिंक सदृश्य पदार्थावरुन आले आहेत. हे झाड काश्मिर प्रदेशातच जास्त उगवते. मजबूत, गाज जैसा समान बहुवर्षिय औषधी औषधी आहे. दोन प्रकारची असतात. काही पाने साधी तर काही अंडाकृती असतात. कोवळी पाने दाट असतात. फुले लहान, पिवळी, मोठ्या गुच्छांमध्ये, फळे ८ मि.मी लांबपेक्षा निम्मे किंवा आनंद जास्त असते. केयुक्त हिंगाच्या झाडाच्या झडपाच्या खोडावर, आडवे छेदन हिंग करतात.हिंगाचे औषध गुणधर्म हिंग, बेडका काढण्यासाठी, अपचनात, पोट फुगवणवर, कॉलरा आणि डांग्या खोकल्यावर उपयोगी आहे. हे उत्तेजकतेसाठी आहे. त्यामुळे होणारा न्यूमोनिया आणि फुफ्फुसांच्या नळ्या सुजणांवर परिणामकारक आहे. तुमचा होणारा न्यूमोनिया आणि फुफ्फुसांच्या न सुजल्या तर म्हणत हिंग गुणकारी आहे . आतड्यांना उत्तेजित करण्यासाठी बाहेरून पोटावर लावला.
अन्ननलिका फुगल्यावर 'अनिमा' जगसुधा वापरणे. हिंगाल काही उपशामक गुण आहेत. हृदयरोग हिंगाचे औषध फारच उपयुक्त आहे. सांत्वन घरामध्ये अनेक पदार्थ एक उत्तम प्रयोगशामक औषध म्हणजे हिंग. वापरण्यात येणारे हा पदार्थ एक उत्तम औषध आहे. हिंगाचे पांढरा काळा आणि असे दोन प्रकार असून झाडापासून पाझरणारा तो एक प्रकारचा निर्यास (डिंक ) आहे. ६ ते १७ % उडनशील तेल असते. मध्ये लसूण तेल आणि इतर घटक असतात. विशिष्ट वास असतो.उत्तम प्रतीचा हिंग त्याला हिरा हिंग असे म्हणतात. याचा वास उग्र असतो. हिंग हा सारक, तीक्ष्ण, तिखट आणि उष्ण गुणाचा आहे. आयुर्वेदात त्याचे वर्णन कफवातशामक व पित्तवर्धक आहे. व्यक्ति व अन्य देशांत हिंगाचा उपयोग प्रत्येक घर आमटी, भाजी, पापड, सांडगे इ. पदार्थांचा स्वाद व सुगंधित केला गेला.
अति भोजन सुपाच्य, वायुनाशक, लज्जतदार व सुंगधी बनते. लोणही हिंगाचा वापर केला. भूक हिंग हा उत्तमशामक, वातनाशक, उत्तेजक, दीपक म्हणजे विकास करणारा पाचक म्हणजे अन्नाचे लवकर पंचन घडवून आणणारा असून, पोट फुगस हिंग उगा मिळवून पोटावर लेप लावतात. एर व हिंगते बस्ती लष्कर. १५ गुंज हिंग आणि १०० पाणी एकत्र करून त्याची बस्ती कृमी रोगात. सर्दी, खोकला कफ घट्ट छातीवर लेप लावतात. नारुवर हिंगाचे पाणी लावल्यास सूज कमी होते. हिंग हा हृदयाला उत्तेजना जोराने हद्रोग, छातीत धडधडणे, हृदयशूळ शब्द हिंग कपूरवटीचा उपयोग होतो. मध्ये राजकीय राजकीय पक्षाचा उपयोग होतो. प्रसूती नंतर हिंगस गर्भशुद्धी होते. थंडीपासून चांगला तापपालनाचा उपयोग होतो. वातना यांचे विक्षते मूळ हिस्टेरिया, फेफरे, उन्माद, जुई सर्दी.वातविकृतीमध्ये हिंग उपयुक्त ठरतो. ज्ञानतंतूंच्या दुखण्यात शूल ( वेदना ) कमी करण्यासाठी हिंगाचा उपयोग होतो. पक्षाघात, मान जखडणे, धनुर्वात इ. रोगांतही हिंगाचा उपयोग होतो.
पोटाच्या सर्व विकारांत हिंगाष्टकर्ण हे हिंगापासून बनविलेले औषध पूर्वीचे औषध. संग्रहणी किंवा अतिसार आहार बंद करून ताका हे औषध वापरणे चांगले.पोटाला खूप तडत असेल, पोट खूप फुगले असेल, पोटात खूप दुख असेल तर बेंबी पोटावर हिंगाचा लेप लावणे तात्काळ तुम्हाला वाटते. लहान मध्ये हा प्रभावी उपचार आहे. हिंग व कडुनिंबाची पाने वाटून त्याचा लेप केल्याने मुलामध्ये किडे मरतात.हिंग सोडणे कालबाह्य नाकात त्याचे अर्धशिशीमध्ये आराम. दात दुखत असल्यास दातांच्या पोकुळीत हिंगणे दंतदुखी होते. तिळ तेलात हिंग गरम गरम करावे, हे तेल कोमट त्याचे थेंब कानात घात केल्याने दुखापत होते.इतर उपयोग : हिंगाला वाही चांगला हा मसाल्यात आणि रोजच्या बाजूने वापरला.इतर जाती : या प्रजातीत फेरयुला नारटेहेक्स, फेरयुला फीटिडा मध्य आशियात प्रगती जाती फेरयुला ऍप्सफीटिडा प्रमाणेच औषधी गुण शोधतात घोषणा हिंगाला आयुर्वेदात महत्तम औषधी स्थान आहे.
Published on: 18 June 2022, 07:29 IST