भारतातील अनेक राज्यांमध्ये कडाक्याची उष्णता कायम आहे. दिल्लीतील काही भागात तापमान ५० अंश सेल्सिअसच्या जवळ पोहोचले आहे. अशा परिस्थितीत उष्माघाताचा धोका खूप वाढला आहे. उष्माघाताचे रुग्ण सतत तापाने रुग्णालयात येत असून, गेल्या दोन ते तीन दिवसांपासून डिहायड्रेशनच्या रुग्णांची संख्याही वाढली आहे. अशा परिस्थितीत डॉक्टरांनी लोकांना उष्णतेची लाट किंवा उष्णतेच्या लाटेपासून सावध राहण्यास सांगितले आहे. बहुतेक लोक काहीही विचार न करता, एसी रूम किंवा ऑफिस सोडून बाथरूममध्ये जातात, जे त्यांच्यासाठी घातक देखील ठरू शकतात. अशा परिस्थितीत लोकांनी सावध राहणे आणि सूर्यप्रकाशापासून बराच काळ दूर राहणे आवश्यक आहे.

पाण्याची कमतरता आहे

डॉक्टरांच्या मते, एखाद्या व्यक्तीच्या शरीराचे तापमान 37 अंश सेल्सिअस राहते. मेंदूच्या हायपोथालेमसमधील थर्मोरेग्युलेटरी केंद्र शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्याचे काम करते. वातावरणातील तापमान शरीराच्या तापमानापेक्षा जास्त असल्यास शरीराला घाम फुटू लागतो. जास्त वेळ उन्हात राहिल्याने किंवा अति उष्णतेमुळे दीर्घकाळ घाम येतो, ज्यामुळे शरीरात मीठ आणि पाण्याची कमतरता होते.

उष्णतेच्या लाटेमुळे या समस्या उद्भवू शकतात

प्रत्येकाने पुरेसे पाणी आणि द्रवपदार्थ न घेतल्याने शरीराला त्रास होऊ शकतो. उष्माघातामुळे श्वसन आणि हृदयाच्या समस्या उद्भवू शकतात. जर एखाद्या व्यक्तीला उष्णतेमुळे थकवा येत असेल तसंच अशक्तपणा, चक्कर येणे, डोकेदुखी आणि स्नायू क्रॅम्प यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. याशिवाय, जर तुम्ही उष्माघातावर असाल, तर तुम्हाला जास्त ताप आणि घाम न येणे यासारख्या समस्या असू शकतात. त्यांच्यावर वेळीच उपचार न केल्यास ते प्राणघातकही ठरू शकते.

एसीमधून बाहेर पडणे आणि थेट सूर्यप्रकाशात जाणे टाळावे
एसी रूममध्ये तापमान 20 ते 22 अंश सेल्सिअस आणि बाहेरचे तापमान 48 अंशांपेक्षा जास्त असते. अशा प्रकारे, आपण खोलीतून बाहेर पडल्यास, तापमानात सुमारे 24 अंश सेल्सिअसचा फरक आहे. अचानक थंडीतून गरम ठिकाणी गेल्याने किंवा जास्त वेळ उन्हात राहिल्याने उष्माघात होऊ शकतो.

उष्माघात टाळण्यासाठी उपाय

उच्च रक्तदाबाच्या रुग्णांनी अचानक एसी रूममधून बाहेर पडल्यास त्यांचा रक्तदाब वाढू शकतो. हे टाळण्यासाठी बाहेर जाण्यापूर्वी एसी काही वेळ बंद करावा. जेणेकरून खोलीचे तापमान सामान्य होईल. हिट स्ट्रोक टाळण्यासाठी, जास्त वेळ उन्हात राहणे टाळा. शक्य असल्यास सकाळी ११ ते दुपारी ३ वाजेपर्यंत घराबाहेर पडणे टाळा. बाहेर जाताना छत्री किंवा टॉवेलने चेहरा झाका आणि काही वेळ वेळाने भरपूर पाणी प्या. हिट अँड स्ट्रोक टाळण्यासाठी लस्सी आणि ताकाचे नियमित सेवन करा.

(सौजन्य- सदर लेख कृषी जागरण हिंदीमध्ये प्रसिद्ध करण्यात आला आहे.)