शेतकरी आधुनिक शेतीकडे वाटचाल करत आहेत. शेतीमध्ये नवनवीन योजना तसेच नवीन तंत्रज्ञान आत्मसात करत आहेत. त्यामुळे आता पारंपारिक शेती ही तंत्रज्ञानयुक्त शेतीमध्ये बदलत आहे. या लेखात आपण शेती मधील महत्वाचे यंत्राबद्दल माहिती घेणार आहोतजे यंत्रे  मशागतीसाठी, पीक संरक्षणासाठी तसेच आंतरमशागतीसाठी वापरले जातात.

शेतीसाठी उपयुक्त यंत्रे

• ब्रूम स्प्रेयर(broom spreyer)- ट्रॅक्टर वर पी टी ओ च्या साह्याने चालणारे यंत्र असून यामध्ये 400 लिटर द्रावण क्षमतेची टाकी बसवलेली असते.या यंत्राच्या सहाय्याने पाहिजे तेवढे द्रावण प्रति हेक्‍टरी फवारणी करू शकता. यासाठी ब्रूम स्प्रे वर कंट्रोल बसवलेले असते. याच्या सहाय्याने पाहिजे त्या दाबाने व पाहिजे तेवढा द्रावणाची फवारणी करता येते. एचडीपी पंपाच्या सहाय्याने योग्य त्या दाबाने 50 ते 100 मायक्रोमिटर आकाराचे थेंब तयार होतात. फवारणी यंत्राच्या साहाय्याने एका दिवसात दहा ते पंधरा हेक्टर क्षेत्रावर फवारणी करता येते.

• ट्रॅक्‍टरचलित हवा दबाव आधारित टोकण यंत्र-या यंत्रामुळे पेरणी दरम्यान दोन ओळीतील अंतर, खोली व रोपातील अंतर अचूकपणे साधणे शक्य होते. यंत्र भोपाळ येथील केंद्रीय कृषी अभियांत्रिकी संस्थेने विकसित केले आहे. 35 ते 45 अश्‍वशक्तीच्या ट्रॅक्टरला यंत्र जोडता येते. तसेच या यंत्राची कार्यक्षमता 0.5 ते 1.0प्रतितास आहे. या यंत्राने ज्वारी, सोयाबीन, कापूस, तुर, भुईमूग, भेंडी इत्यादी पिकांची टोकण पद्धतीने पेरणी करता येते.

• रुंद वरंबा आणि सरी यंत्र-बियाण्याचे असमान वाटप,कुशल मजुरांची टंचाई, कमी कार्यक्षमता याचा विचार करून व रुंद वरंबा व सरी यंत्र विकसित करण्यात आले आहे. हे यंत्र सोयाबीन, मका,हरभरा,भुईमूग,ज्वारी,बाजरी, उडीद, मुंग,वाटाणा, गहू इत्यादी पिकांची टोकण पद्धतीने पेरणी करण्यासाठी उपयुक्त आहे. प्रत्येक पिकासाठी वेगवेगळ्या तबकडी असून त्या सहज बदलता येतात. तसेच प्रत्येक ओळीसाठी फण असल्यामुळे बियाणे व खतांची योग्य प्रकारे पेरणी करतायेते. दोन फणामधील अंतर आवश्यकतेनुसार 18 इंचापर्यंत ठेवता येते. या यंत्राच्या दोन्ही बाजूंना सरी यंत्र असल्यामुळे पेरणी करताना सऱ्या पाडल्या जातात.या सरींमुळे कमी पाऊस पडल्यास जलसंवर्धन होते. तर जास्त पाऊस झाला तर पाण्याचा अतिरिक्त निचरा होतो.हे यंत्र डॉ.पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ अकोला येथे विकसित करण्यात आले आहे.

• ट्रॅक्टरचलीत कोळपे- ट्रॅक्‍टरचलित  कोळप्याला व्ही आकाराचे पात्र असून एकाच वेळी तीन ते पाच ओळी तील गवत काढले जाते. एका दिवसात सहा ते सात एकर क्षेत्र पूर्ण करता येते.ट्रॅक्टर पेरणी केलेल्या क्षेत्रासाठी हे यंत्र उपयुक्‍त आहे. तसेच पिकांच्या ओळी सरळ असल्यामुळे अंतर मशागत पूर्ण होऊन पिकांची हानी कमी होते.
• तव्याचा कुळव- नांगरणी नंतर तयार होणारी मोठी ढेकळे फोडून जमीन पेरणी योग्य करण्यासाठी तव्यांचा कुळव याचा उपयोग होतो. तव्यांचा व्यास 40 ते 60 सेंटिमीटर असून ते 15 ते 20 सेंटिमीटर अंतरावर लावलेले असतात.