भारत हा कृषिप्रधान देश आहे. येथील बहुतांश लोक शेती व संबंधित कामांवर अवलंबून आहेत. देशातील अनेक भागात विविध प्रजातींचे प्राणी पाळले जातात. ज्यामध्ये गाय, म्हशीपासून शेळी, उंट यांचा समावेश होतो. दुग्धव्यवसायासाठी या प्राण्यांचे संगोपन केले जाते. पण असाही एक प्राणी आहे जो दुधासाठी नाही तर लोकर मिळवण्यासाठी पाळला जातो.
देशातील अनेक भागात मेंढ्या पाळल्या जातात त्यामुळे एक पंत दोन पंत होतात. मेंढीपालनातून दूध तसेच लोकर मिळते.भारतातील बहुतांश भागात मेंढीपालन केले जाते. जेव्हा तुम्ही मेंढीपालन सुरू करता तेव्हा तुम्ही मेंढ्यांच्या सुधारित प्रजाती निवडाव्यात, जेणेकरून तुम्हाला अधिक दूध आणि लोकर मिळू शकेल.
मालपुरा, जैसलमेरी, मंडिया, मारवाडी, बिकानेरी, मारिनो, कॉर्डिलेरा माबुटू, छोटा नागपुरी आणि शहााबाद या भारतातील मेंढ्यांच्या जातीचे उत्पन्न मिळवते. मेंढीपालनातून चांगले पैसे कमवायचे असतील तर त्यांच्या स्वच्छतेकडे आणि आरोग्याकडे पूर्ण लक्ष दिले पाहिजे. जेव्हा त्यांच्या खाण्यापिण्याचा प्रश्न येतो. हा कचरा शेतात खत म्हणून वापरला जातो.
कळपातील मेंढ्यांना चरायला व बाहेरगावी नेले पाहिजे. मेंढ्यांचे आयुष्य साधारणतः 7 ते 8 वर्षे असते, परंतु ते शेतकरी आणि पशुपालकांसाठी पैसे कमवण्यासाठी पुरेशी लोकर तयार करतात. 15 ते 20 मेंढ्यांचे पशुपालन करायचे असेल तर जातीनुसार एका मेंढीची किंमत तीन हजार ते आठ हजार रुपयांपर्यंत असू शकते.
20 मेंढ्या खरेदी करण्यासाठी सुमारे 1 लाख ते 1.5 लाख रुपये खर्च येतो. 20 मेंढ्यांसाठी 500 स्क्वेअर फूट स्टॅबल पुरेसे असेल, जे 30,000 ते 40,000 रुपये खर्चून बांधले जाऊ शकते. यामुळे याचा शेतकऱ्यांना चांगला फायदा होईल.
Published on: 13 April 2024, 01:23 IST