गेल्या काही वर्षांत भारतातील मत्स्यव्यवसाय क्षेत्रात मोठा बदल झाला आहे. शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकार या क्षेत्रासाठी विविध योजना सुरू करत आहे. याशिवाय काही राज्यांमध्ये मत्स्यपालनासाठी अनुदानही दिले जात आहे. भारतातील ग्रामीण भागातही कोळंबी माशांचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर होते.

जरी, पूर्वी त्याच्या लागवडीसाठी समुद्राचे खारे पाणी आवश्यक होते, परंतु अलीकडच्या वर्षांत, कृषी क्षेत्रातील तांत्रिक विकास आणि संशोधनामुळे, ते गोड्या पाण्यात देखील पाळणे शक्य झाले आहे.कोळंबी शेतीसाठी, सर्वप्रथम तलावासाठी योग्य जागा निवडणे फार महत्वाचे आहे. ज्या मातीवर तुम्ही तलाव बांधत आहात, ती माती चिकणमाती असावी हे लक्षात ठेवणं गरजेचं आहे. तसेच ही गोष्ट लक्षात ठेवा की तलावाचे पाणी पूर्णपणे प्रदूषणमुक्त असावे आणि माती कार्बोनेट, क्लोराइड, सल्फेट यांसारख्या हानिकारक घटकांपासून मुक्त असावी. तलावाच्या पाण्याचे PH मूल्य राखण्यासाठी चुना वापरत रहा. याशिवाय तलावातील पाणी भरण्याची व त्याचा निचरा करण्याची योग्य व्यवस्था असावी.

 

रोपवाटिकेत सुमारे 20 हजार बियाणांची गरज आहे. एप्रिल-जुलै महिना त्यांच्या काढणीसाठी योग्य आहे. सर्व प्रथम तलावातील रोपवाटिका कोळंबी पालनासाठी तयार केली जाते. पण त्याआधी कोळंबीच्या बिया काढण्याची प्रक्रिया पूर्ण करणे अत्यंत आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, कोळंबीच्या बियांची सर्व पाकिटे तलावातील पाण्याने भरून 15 मिनिटे तशीच ठेवावीत, जेणेकरून पाकिटाचे पाणी आणि तलावाचे पाणी यांचे तापमान एक होईल.

 

यानंतर स्टोरेजसाठी कोळंबी लहान खड्ड्यात सोडली जातात. जेव्हा हे कोळंबी 3 ते 4 ग्रॅमच्या होत असतात. तेव्हा ते अतिशय काळजीपूर्वक हातात घेऊन मुख्य तलावात टाकावे. दरम्यान एक गोष्ट लक्षात ठेवा की, तलावात आणलेल्या कोळंबीपैकी फक्त 50 ते 70 टक्के कोळंबी जगतात. साधारण 5-6 महिन्यांत ते व्यवस्थित विकसित होते. अशा स्थितीत ते तलावातून काढण्यास सुरुवात करावी. एक एकर पाण्यात 2-3 लाखांपर्यंतचा नफा सहज मिळू शकतो, असे कृषी तज्ज्ञ सांगतात.