शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी खूप कष्ट करतात. उत्पन्न वाढवण्यासाठी अनेक शेतकरी पारंपारिक शेतीसोबतच नवनवीन पर्यायांमध्ये हात आजमावत आहेत. शेतीसोबतच ते पशुपालन, मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन आणि मधमाशी पालनही करत आहेत. या सर्व कामांचे प्रशिक्षण शेतकऱ्यांना मिळाले तर ते अधिक चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात. मधुशक्ती प्रकल्पामुळे शेतकऱ्यांना पारंपरिक शेतीसोबतच मधमाशीपालन करून त्यांची कमाई वाढवू शकतात.

कृषी विज्ञान केंद्र पुणे विभागात महिला शेतकरी अनेक वर्षांपासून विविध प्रकारची पिके घेत आहेत. यामध्ये गहू, कडधान्ये, तेलबिया, फळे आणि भाज्यांचा समावेश आहे. गेल्या काही वर्षांत अनेक पिकांच्या उत्पादनात घट झाली आहे. 20 ते 70 टक्क्यांपर्यंत उत्पादनात घट झाली आहे.

मधुशक्ती प्रकल्पांतर्गत प्रशिक्षण

उत्पादनात घट झाल्याने शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात झालेली घट पाहून कृषी विज्ञान केंद्र पुणे यांनी शेतकऱ्यांसाठी मधमाशीपालन हा पर्याय निवडला आहे. 2019 मध्ये, कृषी विज्ञान केंद्र, नारायणगाव, बी-पॉझिटिव्ह, नवी दिल्ली आणि केंद्रीय मधमाशी पालन संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्था, पुणे यांनी मधमाशीपालनाद्वारे ग्रामीण महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी मधुशक्ती प्रकल्प सुरू केला आहे.

या प्रकल्पाला बी-पॉझिटिव्ह आणि पीएचटी रुरल डेव्हलपमेंट फाऊंडेशनकडून आर्थिक मदत केली जात आहे. कृषी विज्ञान केंद्र नारायणगावच्या वतीने जून महिन्यात आयोजित करण्यात आलेल्या संवेदना कार्यशाळेत सुमारे २९५ महिला सहभागी झाल्या होत्या. कार्यशाळेनंतर यातील 100 महिलांचे मधुशक्ती प्रकल्पासाठी नामांकन करण्यात आले आहे. प्रमाणित मधमाशीपालक म्हणून नोंदणी केलेल्या या महिलांना वर्ग आणि प्रात्यक्षिक सत्रांद्वारे प्रशिक्षणही देण्यात आले आहे. प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, प्रत्येक महिला मधमाशांच्या पेट्या पुरवते.

 

बॉक्स दिल्यास मिळतील 10000 रुपये

कृषी विज्ञान केंद्र नारायण गाव यांनी मधमाशी पालन करणाऱ्या महिलांना तांत्रिक सल्ला व मदत दिली आहे. यासोबतच मधासारखे मिळवलेले पदार्थ बाजारात विकण्यासाठी मार्केटिंगमध्येही मदत केली जात आहे. सध्या सुमारे 239 किलो मधाच्या विक्रीतून 95600 रुपयांपर्यंत उत्पन्न मिळाले आहे.

या योजनेंतर्गत गावातील शेतकरी मधमाशी पालनासाठी बिजसहित पेटीही देतात. एका बॉक्ससाठी दरमहा 1000 रुपये मिळतात. त्यामुळे शेतकऱ्यांना हंगामात 10 हजार रुपयांचे अतिरिक्त उत्पन्न मिळते. या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना काळजी घेण्यापासून ते रोग टाळण्यासाठी प्रशिक्षण दिले जाते.