Lumpy virus: देशात जनावरांमध्ये लम्पी (Lumpy) त्वचा रोगाने धुमाकूळ घातला आहे. त्यामुळे पशुपालकांची (Cattle breeder) चिंता वाढली आहे. लम्पी रोगाचा प्रादुर्भाव खूप झपाट्याने होत आहे. महाराष्ट्रातील अनके जिल्ह्यांमध्ये लम्पी रोगाचा फैलाव झाला आहे. तसेच लम्पीचं नाही तर इतर ५ आजारांनाही जनावरांचा मृत्यू (Death of animals) होऊ शकतो.

लम्पी विषाणू महाराष्ट्र, राजस्थान, मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेशमध्ये प्राण्यांवर कहर करत आहे. हजारो जनावरांना जीव गमवावा लागला आहे. लाखो जनावरांना याची लागण झाली आहे. राज्य सरकारे या विषाणूला रोखण्यात गुंतलेली आहेत. जनावरांना लसीकरणाची (Vaccination of animals) मोहीम राबविण्यात येत आहे.

मल्टोसीडा

हा रोग पाश्चरेला मल्टोसीडा नावाच्या जिवाणूच्या संसर्गामुळे होतो. हा जीवाणू श्वसनमार्गाच्या वरच्या भागात असतो. ते गाई-म्हशींसाठी अधिक आहे. याशिवाय मेंढ्या व इतर प्राणीही त्याच्या तावडीत येतात. पावसाळ्यात हा रोग अधिक पसरतो. लक्षणांबद्दल बोलायचे झाले तर शरीराचे तापमान वाढणे, आळस येणे, घशात सूज येणे, अन्न गिळण्यास त्रास होणे.

या कारणास्तव प्राणी खाणे आणि पिणे बंद करतो. प्राण्याला श्वास घेण्यास त्रास होतो. काही प्राण्यांना बद्धकोष्ठता आणि सैल हालचाल सुरू होते. डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, उपचारास उशीर झाल्यास आजारी जनावराचा मृत्यू 6 ते 24 तासांत होतो. संसर्गजन्य रोग टाळण्यासाठी ताबडतोब डॉक्टरांना भेटा, पावसाळ्यापूर्वी लसीकरण करून घ्या.

ब्लॅक क्वार्टर

प्राण्यांमध्ये हा रोग बहुधा पावसाळ्यात होतो. बहुतेकदा ते पावसाळ्यात पसरते. हे विशेष 6 महिने ते 18 महिन्यांच्या निरोगी वासरांना पकडते. त्याला सुजावा या नावानेही संबोधले जाते. या आजारात जनावरांचा मागचा भाग फुगतो.

ते लंगडत चालायला लागतात. प्राण्याचा पुढचा पायही सुजतो. जळजळ दुसऱ्या बाजूला देखील पोहोचते. शरीराचे तापमान 104 ते 106 अंश फॅरेनहाइट असते. जळजळ वाढत असताना, जखमा तयार होतात आणि सडू लागतात. उपचार न केल्यास प्राणी मारू शकतात. लक्षणे लक्षात घ्या. पावसाळ्यापूर्वी जनावरांना लस द्यावी.

एंथ्रेक्स

हा देखील एक भयंकर संसर्गजन्य रोग आहे जो प्राण्यांमध्ये आढळतो. प्राणी लवकरच या आजाराला बळी पडतो. गाय, म्हशींशिवाय मेंढ्या, शेळी, घोडा यांनाही हा रोग बळी पडतो. यामध्ये प्लीहा मोठ्या प्रमाणात वाढतो.

ताप 106 अंश ते 107 अंश फॅरेनहाइटपर्यंत पोहोचतो. नाक, लघवी आणि इतर भागातून रक्त येऊ लागते. पोटावर सूज येते. लक्षणांच्या आधारे, पशुवैद्याला दाखवा आणि लस करून घ्या.

खूर - तोंडी

याला पाय आणि तोंड रोग देखील म्हणतात. प्राण्यांमध्ये हा एक सामान्य आजार आहे. प्राणी सहसा यातून बरे होतात. पण निष्काळजीपणा मृत्यूला कारणीभूत ठरतो. त्याचा संसर्ग झपाट्याने पसरतो. प्राणी अशक्त होतो. हा रोग इतर प्राण्यांनाही होतो. या तापामध्ये प्रथम तोंडावर व पायावर लहान पुरळ उठते. नंतरच्या काळात जखमा पिकतात.

क्षयरोग

क्षयरोग माणसांप्रमाणेच प्राण्यांमध्येही होतो. परंतु प्राण्यांमुळे होणाऱ्या टीबीपासून मानवाने सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. हा आजार जनावरांसोबत राहून किंवा आजारी जनावरांचे दूध पिण्यानेही माणसात पसरतो. पशुवैद्यकांनी सांगितले की प्राणी अशक्त आणि सुस्त होतो.

कधीकधी नाकातून रक्त येते. कोरडा खोकला होतो. देखील होऊ शकते. भूक लागत नाही. फुफ्फुसात जळजळ होते. बचावासाठी, आजारी प्राण्याला स्वतंत्रपणे बांधा. डॉक्टरांना भेटा आणि उपचार करा.

महत्वाच्या बातम्या: