आजच्या महागाईच्या जमान्यात अल्प भूधारक शेतकऱ्यांसाठी उदरनिर्वाह करणे खुपच कठीण बनत जात आहे, म्हणुन अनेक शेतकरी पशुपालन व दुग्ध व्यवसायाकडे वळलेले आपल्याला पाहवयास मिळतात आणि ती नक्कीच काळाची गरज देखील आहे. फक्त अल्प भूधारकच नव्हे तर भविष्यातील अल्पभूधारक शेतकऱ्यांनी पण ह्याकडे वळायला हवं.

घटती शेतजमीन, परिवाराचा वाढता खर्च, इंधन दरवाढ, महागाई, बेरोजगारी, ह्या सर्व्या गोष्टी पशुधन करण्याकडे शेतकऱ्यांना ओढून आणत आहेत आणि परिणामी जास्तीची कमाई शेतकरी बांधव करत आहेत. जसं की आपणास ठाऊक आहे की, पशुपालन करणारे शेतकरी दुध देणारे पशु, गाई व म्हशीचे दुध विकून येणाऱ्या पैशात आपला व परिवाराचा उदरनिर्वाह करतायत. चांगल्या जातीची म्हैस, गाय किंवा वळू ह्यांना चांगले खानपान देऊन तयार करून अनेक पशुपालक चढ्या दराने विकतात व चांगली कमाई करतात ह्या कमाईतूनच पशुपालक घर बांधतात किंवा मुला-मुलींचे लग्नासाठी आलेला खर्च भागवतात. चला तर मग आज जाणुन घेऊ पशुपालन करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी काही महत्वाच्या टिप्स.

दुध उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी महत्वाच्या टिप्स

 

1.मुर्रा म्हैस जी की जगप्रसिद्ध आहे, तिचा वेताचा वेळ मुख्यतः ऑगस्ट महिन्यात असतो,त्यामुळे वासराच्या जन्माच्या आधी आणि नंतर त्यांची काळजी घेणे खूप महत्वाची बाब असते.  तसे, म्हशीचा गर्भधारणेचा कालावधी दहा महिने आणि दहा दिवसांचा असतो आणि गाईचा सरासरी नऊ महिने आणि नऊ दिवसांचा असतो, वासरांना पशुपालनाच्या व्यवसायात आधारस्तंभ म्हणून ओळखले जाते.

 

2. ज्या ठिकाणी जनावर ठेवले जाते त्या गोठ्यात हवा खेळती असायला हवी,म्हणजेच स्कायलाईट आणि खिडक्या असणे अत्यंत महत्वाचे आहे जेणेकरून कार्बन डाय ऑक्साईड, अमोनिया आणि मिथेन इत्यादी वायूंची निर्मिती होणार नाही, ज्यामुळे जनावरांचे आरोग्य ठीक राहील. हंगामानुसार जनावर स्वच्छ ठिकाणी स्वच्छ आणि निसरडे नसलेल्या ठिकाणी ठेवावे.

पशुची दोन-तीन वेळा आंघोळ करावी किंवा त्याच्या शरीरावर पाणी टाका जेणेकरून गाभण पशुला उष्णताचा त्रास होऊ नये आणि इतर कोणतीही अडचण येऊ नाही. हे लक्षात ठेवा की जर वातावरणात जास्त आर्द्रता असेल तर जनावराला गरम होऊ नये म्हणून पंखा आणि इतर व्यवस्था करा. जनावरांच्या गोठ्याच्या आत गाभण पशुसाठी किमान बारा चौरस मीटर जागा दिली पाहिजे आणि फक्त पुरेशी जागा दिली पाहिजे जेणेकरून पशु राहु शकेल आणि आरामात फिरू शकेल.

 

 

 

 

3.जनावरांना संतुलित आहार द्या, ज्यात हिरवा चारा आहे जेणेकरून जनावरांचे पचन व्यवस्थित होईल आणि 'अ' जीवनसत्त्वाचा पुरवठा होईल.  यासह, कोरडा चारा देखील खायला द्यावा जेणेकरून जनावरांना बद्धकोष्ठता आणि इतर पोटाचा त्रास होऊ नये.  यासह, ताक आणि बिनोला प्रथिने आणि गहू, बाजरी आणि मका इत्यादी ऊर्जेसाठी खायला द्या आणि खनिजे आणि जीवनसत्त्वे देणे देखील फार महत्वाचे आहे आणि फॉस्फरसच्या पूर्ततेसाठी कोंडा खाऊ घाला हे देखील खूप महत्वाचे आहे.

 

 

 

 

 

4.जनावराला पाहिजे तितके पाणी स्वच्छ आणि ताजे पाजावे, भरपूर पाणी प्यावे, कारण पाणी प्राण्यांच्या शरीरातून सर्व प्रकारचे आजार काढून टाकते. जनावरांना खरुजांपासून वाचवण्यासाठी, प्राण्यांची जागा, भिंती आणि प्राण्यांचे शरीर खरुज आणि माइट्सपासून मुक्त ठेवा आणि तज्ञांना विचारून औषध वापरा व गोठ्यात फवारणी करा.

दररोज  गाभण पशुचे निरीक्षण करा आणि जेव्हा काही बदल दिसतील तेव्हा तज्ञांचा सल्ला घ्या विशेष देखरेख ठेवा, गाभण पशुला प्रसूतीसाठी जास्त वेळ लागला तर, त्वरित पशुवैद्यकाची सेवा घ्या.

 

 

 

 

5.आधुनिक पद्धतींच्या मदतीने, पशुपालकांनी पशुपालन व्यवसायात पशुना शास्त्रीय पद्धतीने गर्भधारणा केल्यास आणि जनावरांची चांगली काळजी घेतली तर पशुपालक नक्कीच चांगला नफा कमवू शकतात. जर शेतकऱ्यांनी तांत्रिक ज्ञानाच्या आधारावर त्यांच्या गुरांची काळजी घेतली तर त्याचा परिणाम जनावरांच्या पहिल्या वेताच्या आणि दुसऱ्या वेताच्या दरम्यान अंतर कमी करण्यात ते यशस्वी होतील, परिणामी पशु एका वेतात 300 - 305 दिवस अधिक दुध देईल.