भारतीय दुग्ध व्यवसायात तुपाचे महत्त्वाचे स्थान आहे. देशात उत्पादित होणाऱ्या बहुतांश दुधाचे तुपात रूपांतर होते. ज्या लोकांना म्हैशींचे पालन करुन फक्त दुधाचा व्यवसायासोबत जर तुपाचा व्यवसाय करायचा असेल तर तुमच्या डेअरीमध्ये भदावरी म्हैस असणं गरजेचं आहे. आपल्या देशात म्हशींच्या सुमारे २३ जाती आहेत, त्यापैकी १२ जातींना भारतीय कृषी संशोधन आणि जाती नोंदणी समितीने मान्यता दिली आहे. भदावरी ही त्यापैकी एक महत्त्वाची जात आहे, जी दुधात चरबीच्या उच्च टक्केवारीसाठी प्रसिद्ध असल्यानं तूप तयार करण्यासाठी या जातीच्या म्हैशी फार उपयुक्त आहेत. 

भदावरी म्हशीच्या दुधात सरासरी 8.0 टक्के फॅट असते, जे देशात आढळणाऱ्या कोणत्याही जातीच्या म्हशींपेक्षा जास्त आहे. या जातीच्या म्हशींना गरजेनुसार डोस द्या. शेंगांचा चारा देण्यापूर्वी त्यामध्ये भुसभुशीत किंवा इतर चारा मिसळावा. जेणेकरून म्हैशींना त्रास होणार नाही.

आहारातील अत्यावश्यक घटक -

ऊर्जा, प्रथिने, कॅल्शियम, फॉस्फरस, अ जीवनसत्व.

इतर पूरक खाद्य

धान्य - मका/गहू/जव/ओट्स/बाजरी
तेल बियांचे तेल - शेंगदाणे/तीळ/सोयाबीन/जळी/सोने/मोहरी/सूर्यफूल
उत्पादनानुसार - गव्हाचा कोंडा / तांदूळ पॉलिश / तेलाशिवाय तांदूळ पॉलिश
धातू - मीठ, धातू पावडर

स्वस्त अन्नासाठी शेती, औद्योगिक आणि जनावरांचा कचरा
शेंगदाण्यांचे कुट,खराब बटाटे

 

शेड आवश्यक :

चांगल्या उत्पादनासाठी प्राण्यांना अनुकूल पर्यावरणीय परिस्थिती आवश्यक असते. मुसळधार पाऊस, कडक ऊन, बर्फवृष्टी, थंडी आणि परजीवीपासून प्राण्यांचे संरक्षण करण्यासाठी शेडची आवश्यकता असते. दरम्यान शेड बांधताना त्यात हवा येण्यास आणि जाण्यास तसेच पुरेसे पाणी उपलब्ध असेल याची काळजी घ्यावी. प्राण्यांच्या संख्येनुसार, अन्नाची जागा(गव्हाण) मोठी आणि मोकळी असावी, जेणेकरून ते चारा सहज खाऊ शकतील. जनावरांच्या मूलमत्र आणि शेण साप करण्यासाठी व्यवस्थित उपाय योजना करणं आवश्यक आहे. त्यात ड्रेनेज पाईप 30-40 सें.मी. रुंद आणि 5-7 सेमी. खोल असणे आवश्यक आहे.

हेही वाचा : Top Goat Breeds! या 2 जातीच्या शेळ्या तुमच्याकडे असतील तर होईल बंपर कमाई

भदावरी म्हशीच्या दुधाची सरासरी रचना

चरबी - 8.20 टक्के (6 ते 14 टक्के)
एकूण घन पदार्थ - 19.00 टक्के
प्रथिने - 4.11 टक्के
कॅल्शिअम - 205.72 मिग्रॅ/100 मि.ली.
फॉस्फरस - 140.90 मिग्रॅ/100 मि.ली
जस्त - 3.82 माइक्रो ग्राम./मिली.
तांबे- 0.24 माइक्रो ग्रा./मिली.
मॅंगनीज -0.117 माइक्रो ग्रा./मिली.

 

या म्हैशीचे खास वैशिष्ट्ये म्हणजे, कोणताही ऋतू हा सामान्य असतो. त्या कोणत्याही परिस्थीतीत जुळवून घेत असतात. या जातीच्या म्हैशीचे पालन भऱपूर जमीन असलेले शेतकऱी ही करू शकतात तर जमीन नसलेले शेतकरी पण या म्हैशींचे पालन करु शकतात. या म्हैशी अत्यंत उष्ण किंवा दमट हवामानात राहण्यासही सक्षम असतात. या इतर म्हशींपेक्षा कमी आजारी पडत असतात, कारण त्यांची तब्येत चांगली असते. म्हैशींपासून उत्पादित होणाऱ्या पारडूचा मृत्यूदर इतर म्हैशींच्या पारडूच्या तुलनेत कमी असतो.