Wheat farming: भारतातील खरीप हंगाम (Kharip Season) सध्या शेवटच्या टप्प्यात आला आहे. खरीप पिकांची (Kharip Crop) काढणी जोरदार सुरु आहे. त्यात आता लवकरच रब्बी हंगाम सुरु होणार आहे. गव्हाला ( Wheat) रब्बी हंगामातील प्रमुख पीक म्हणून ओळखले जाते. गहू लागवडीला लवकरच सुरुवात होणार आहे. मात्र त्याआधी शेतकऱ्यांना दर्जेदार बियाणे (Quality seeds) कसे ओळखायचे ते सांगणार आहोत.

भारतातील प्रमुख नगदी पिकांमध्ये गव्हाचे नाव अग्रस्थानी येते. भारतात गव्हाचा वापर घरगुती वापरापासून ते बेकरी उत्पादनांपर्यंत मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. त्यामुळेच त्याची लागवडही मोठ्या प्रमाणावर होते. 20 ऑक्टोबरपासूनच गव्हाची पेरणी सुरू होते.

प्रत्येक शेतकऱ्याला त्याच्या पिकांमधून चांगले उत्पादन घ्यायचे असते आणि चांगल्या उत्पादनासाठी चांगल्या दर्जाच्या बियाणांसह पेरणी करणे आवश्यक आहे. अनेक देशी व संकरित वाण बाजारात उपलब्ध असले तरी अनेकदा काही बियाणे दुकानदार व दुकानदार शेतकऱ्यांना बनावट म्हणजेच निकृष्ट गव्हाचे बियाणे पकडतात.

जनजागृतीअभावी शेतकरीही तेच बियाणे खरेदी करून त्याची चाचणी न करताच लागवड करतात, मात्र पेरणीनंतर काही दिवसांनी बनावट बियाणांचे सत्य बाहेर येते आणि शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात नुकसान सहन करावे लागते.

सोन्या चांदीच्या दरात मोठी वाढ! जाणून घ्या १४ ते २४ कॅरेटचे नवे दर...

चांगले गहू वाईट गहू

खर्‍या अर्थाने चांगले बियाणे तेच असते ज्याची उगवण क्षमता जास्त असते, कीटक-रोगांचा प्रादुर्भाव होत नाही, तसेच तण आणि धोकेही पिकावर वाईट परिणाम करत नाहीत. दुसरीकडे, बियाण्याची गुणवत्ता खराब असल्यास, बियाणे जमा होणार नाही आणि उगवण देखील योग्यरित्या होणार नाही.

त्यामुळे झाडेही कमी संख्येने तयार होतील, तसेच पिकाला खतांची आणि खतांची जास्त गरज भासणार आहे. याशिवाय शेतात बियाणे पेरल्यानंतर तणांचा तसेच कीटक-रोगांचा प्रादुर्भाव होईल. त्यामुळे शेतकऱ्यांची सर्व मेहनत वाया जाते.

चांगल्या बीजाची ओळख काय असते

कृषी तज्ज्ञांच्या मते चांगल्या प्रतीचे गव्हाचे बियाणे ओळखणे खूप सोपे आहे. यासाठी, बियाणे खरेदी करण्यापूर्वी, आपण प्रमाणित बियाणे स्टोअर किंवा बियाणे विक्रेत्यांकडून नमुने मागवू शकता.

1.लक्षात ठेवा गहू दिसायला स्वच्छ असावा. त्यामध्ये कोणत्याही प्रकारची माती, कचरा, खडे, दगड किंवा रासायनिक लेप दिसत असल्यास बियाणे खरेदी करू नका.
2.बियांचा आकार, रंग आणि पोत हे देखील गुणवत्तेचे मापदंड आहेत. दरम्यान, लक्षात ठेवा की गव्हाचा रंग आणि आकार एकसमान असावा.
3.जर बिया लहान आकाराच्या असतील तर समजून घ्या की गव्हात भेसळ झाली आहे. अशा परिस्थितीत तुम्ही बियाणे दुकान किंवा विक्रेत्याकडे तक्रार करू शकता.
4.नेहमी तणमुक्त बियाणे खरेदी करा. बियांमध्ये सवाना, आक्री, मेड, केळी इत्यादींच्या बिया नसाव्यात. ते पिकात तण वाढवतात.
5.याशिवाय बियाण्यांच्या पाकिटावर किंवा पोत्यावरील आर्द्रता, बियाण्याची परिपक्वता, उगवण क्षमता आणि बियाण्याचा कालावधी तपासून गुणवत्ता तपासता येते.
6.गव्हाचे बियाणे ओळखण्याची एक पारंपारिक पद्धत देखील आहे. बियाण्याची मोठी खेप खरेदी करण्यापूर्वी बियांचे नमुने पाण्यात टाकूनही पाहिले जातात.
7.जर बिया ताबडतोब पाण्यात भरलेल्या भांड्यात बुडवल्या तर त्याचा दर्जा चांगला राहतो आणि काही वेळ तरंगल्यानंतर बिया बुडल्या तर बियांमध्ये भेसळ होऊ शकते.

सांगा शेती करायची कशी! कांद्यापाठोपाठ मुसळधार पावसाने मका पिकाचेही नुकसान; शेतकऱ्यांची सरकारकडे मागणी

या गोष्टींची विशेष काळजी घ्या

1.नेहमी प्रमाणित बियाणे स्टोअर किंवा नोंदणीकृत विक्रेत्यांकडून गव्हाचे बियाणे खरेदी करा. सुधारित जातीचे बियाणे पेरणे किंवा फक्त चांगल्या कंपनीच्या बियाण्यांचे नाव सांगणे.
2.दुकानदाराकडून गव्हाच्या बियांची ओळख विचारा. गव्हाचे बियाणे कापले किंवा तुटले तर बियाणे उगवण कमी होते आणि झाडे तयार होत नाहीत. हे बियाणे खरेदी करू नका.
3.नेहमी कीड आणि रोगमुक्त बियाणे खरेदी करा, जेणेकरून कीटकनाशके आणि कीटकनाशकांची किंमत वाढू नये.
4.बियांचा आकार लहान किंवा कोरडा नसावा. हे बियाणे खूप जुने असल्याने उत्पादनात घट येते.
5.गहू पिकाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी, नेहमी विविध प्रकारच्या बियाण्यांची पेरणी केवळ अदलाबदल करूनच करावी.
6.प्रमाणित संस्थेकडून किंवा कृषी तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार बुकिंग करून बियाणे ऑनलाइन मागवता येतात.
7.शेतकऱ्यांना हवे असल्यास माती परीक्षणाच्या आधारे ते गव्हाचे सुधारित वाणही निवडू शकतात. यामुळे कोणतीही जोखीम न घेता चांगले उत्पादन मिळण्यास मदत होते.

महत्वाच्या बातम्या:
हिरवा चारा नाही, नो टेन्शन! हिरव्या चाऱ्याला चांगला पर्याय ठरणार अझोला; दुधाचे उत्पादन वाढणार
सांगा शेती करायची कशी! कांद्यापाठोपाठ मुसळधार पावसाने मका पिकाचेही नुकसान