Millet Farming: गव्हाच्या पिठापासून बनवलेली रोटी सर्वांनाच आवडते. बहुतेक लोक गव्हाची भाकरी आरोग्यासाठी अधिक फायदेशीर मानतात, परंतु गव्हाच्या रोटीपेक्षा बाजरीची भाकरी अधिक फायदेशीर आहे. यावर्षी बाजारात बाजरी गव्हापेक्षा महाग विकली जात आहे. शेतकरी बांधवांना जर खरीप हंगामात बाजरीची लागवड करायची असेल तर त्यांच्यासाठी आजची ही बातमी विशेष खास आहे. चला तर मग या लेखात खरीप बाजरीच्या लागवडीबद्दल जाणून घेऊया.

बाजरी लागवड 

खरीप हंगामात बाजरीची लागवड करणे योग्य मानले जाते.  यासाठी शेतकऱ्यांनी उन्हाळ्यात शेताची चांगली नांगरणी करून त्यातील तण काढून टाकावे. लक्षात ठेवा की पहिल्या नांगरणीमध्ये शेतकऱ्यांनी प्रति हेक्टरी 2 ते 3 टन शेण मातीत चांगले मिसळावे. चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी शेताची नांगरणी पल्टी नांगराने करावी. अशी नांगरणी किमान 2 ते 3 वेळा करावी.

त्यानंतर शेतात पेरणीची प्रक्रिया सुरू करावी. शेतकरी बांधवानी हेही ध्यानात ठेवावे की तुम्ही ज्या शेतात बाजरी पिकवणार आहात, त्या जागेवर वाळवीचा प्रभाव पडू नये. असा परिणाम दिसल्यास 25 किलो प्रति हेक्टर या प्रमाणात स्फुरद मिसळून एकदा शेतात नांगरणी करावी.

बियाणे आणि पेरणीची वेळ

ज्या शेतकऱ्यांना उत्तर भारतात बाजरीची लागवड करायची आहे, त्यांनी जुलैच्या पहिल्या आठवड्यात लागवड करायला सुरुवात करावी. बाजरी लागवडीत, शेतकऱ्यांनी पेरणीसाठी हेक्टरी 5 किलो बियाणे वापरावे तसेच बियाणे पेरणीचे अंतर 40 ते 50 सेमी असावे. बाजरीच्या बिया एका ओळीत पेरा.  चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी, वेळोवेळी रोपांची पुनर्लावणी करा. 1 हेक्टर क्षेत्रामध्ये रोपे लावण्यासाठी, सुमारे 500 चौरस मीटर क्षेत्रात 2-3 किलो बियाणे करा.

बाजरी लागवडीसाठी सुधारित वाण

आयसी  MB 155, WCC.75,

आयसी  TB.8203

राज-171

पुसा-322

पुसा 23

IC M H.441

बायर-9444 हायब्रिड बाजरी

पायोनियर बाजरी बियाणे 86M 88

सिंचन आणि खत व्यवस्थापन

बाजरी लागवडीसाठी शेतकरी बांधवांना जास्त सिंचन करण्याची गरज नाही. वेळेवर पाऊस नसला तरीही बाजरीला 10-15 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे. जेव्हा झाडाला फुले व दाणे येऊ लागतात, तेव्हा त्या स्थितीत शेतातील ओलाव्याचे प्रमाण कमी होता कामा नये.

खत

बागायती क्षेत्रात शेतकऱ्यांना नत्र 80 किलो प्रति हेक्‍टरी, स्फुरद 40 किलो प्रति हेक्‍टरी, पालाश 40 किलो प्रति हेक्‍टरी द्यावे. दुसरीकडे, पावसावर अवलंबून असलेल्या भागात नत्र 60 किलो प्रति हेक्‍टरी, स्फुरद 30 किलो प्रति हेक्‍टरी, पोटॅश 30 किलो प्रति हेक्‍टरी खते द्यावीत.

बाजरीला लागणारे रोग आणि कीड

शेतकऱ्यांनी बाजरी पेरणी केल्यानंतर अत्यंत काळजी घेतली पाहिजे कारण ती अनेक रोगांना बळी पडते. ज्यामध्ये वाळवी, स्टेम फ्लाय कीटक, पांढरी अळी, मऊ केसाळ असिता, एर्गॉट इ. प्रमुख आहेतं. त्याचे संरक्षण करण्यासाठी शेतकऱ्यांनी शेतात बीजप्रक्रिया करावी तसेच बाजरी पिकाची एकाच वावरात कायम लागवड करू नये.