हे एक चांगले प्रकारचे भूसुधारक आहे. जिप्सममध्ये कॅल्शिअमचे प्रमाण १५ ते २५ टक्के, तर गंधकाचे प्रमाण १२ ते १८ टक्के असते. जमिनीत जिप्सम टाकल्यानंतर रासायनिक अभिक्रिया होऊन चिकण मातीच्या कणावर असलेला सोडिअम क्षार सुटा होऊन कॅल्शिअम मातीच्या कणांवर बसतो आणि सोडिअम सल्फेट क्षार निचरा व्यवस्थेतून पाण्याद्वारे बाहेर पडून चोपण जमीन सुधारण्यास मदत होते . जिप्सम वर्षातून एकदा २०० ते ३०० किलो/एकरी जमिनीत टाकावा त्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढते. जिप्सममुळे चोपण जमीनचे सुधारित जमिनीत रुपांतरीत करता येते.

जिप्समच्या वापरामुळे होणारे फायदे -

1. जिप्सममुळे जमीन भुसभुशीतहोऊन जमिनीची सुपीकता वाढवते.

2. जमिनीची रचना बदलण्यास मदत होते.
3. क्षारपड जमिनीतील सोडियम क्षारांचे कण जिप्सम मुळे सुटे होतात व ते बाहेर फेकले जाऊन जमीन सुधारते. पाण्याबाहेर येणारे क्षार जिप्सम मुळे कमी होतात.
4. बियाण्याची उगवण चांगली होते.
5. जमिनीची धूप कमी होते.
6. पाण्याचा निचरा होऊन जमीन पाणथळ होत नाही.
7. जमिनीतल्या कॅल्शियम – माग्न्येशियामचे प्रमाण सुधारते. सेंद्रिय पदार्थ लवकर कुजतात.
8. जिप्सम मुळे फळांची गुणवत्ता सुधारते.

9. भुईमुग, कलिंगड, टोमाटो, बटाटा या पिकांची गुणवत्ता सुधारते हे प्रयोगाअंती सिद्ध झाले आहे.
10. जिप्सम मुळे पिकांना गंधक मिळतो. तो पिकांना आवश्यक असतो.
11. जिप्सम मुळे पिकांची बाह्य कक्षा सुधारते आणि अन्नद्रव्ये जास्त शोषली जातात.
12. जमिनीत वाढणाऱ्या कंद पिकांसाठी जिप्सम फायदेशीर आहे. त्यामुळे माती कण पिकला चिटकत नाही.
13. जमिनीतील हुमणीचे नियंत्रण होते.
14. जिप्सम मुळे पिक वातावरणातील जास्त तापमान सहन करू शकतात.

अशा प्रकारे जिप्समचे विविध फायदे आहेत. पण शेतकरी त्याचा वापर आपल्या शेतात करत नाहीत

कारण त्याचे महत्त्व अजून शेतकरयांना माहित नाही. कमी खर्चामध्ये फायदा म्हणजे जिप्समचा वापर त्यामुळे शेतकऱ्यांनी यांचा वापर करावा. 

 

लेखक -  जैविक शेतकरी 

 शरद केशवराव बोंडे.