Top Fertilizers : शेतात (Farming) चांगले उत्पन्न (income) मिळावे यासाठी अनेक शेतकरी खतांचा (Fertilizer) वापर करत असतात. खतांचा योग्य वापर केल्यामुळे पिकांमधील रोगप्रतिकार शक्ती वाढते तसेच पिकेही निरोगी राहतात. याचा परिणाम उत्पादनावर होतो. खतांचा वापर केल्याने शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात देखील वाढ होते. आज तुम्हाला अशा काही खतांबद्दल सांगणार आहोत जेणेकरून शेतकऱ्यांचे उत्पन्नात वाढ होईल.

शेतीमध्ये चांगले उत्पादन घेण्यासाठी खतांचा वापर केला जातो. हे पिकांना पोषण, चांगली वाढ आणि दर्जेदार उत्पादन (Quality product) मिळण्यास मदत करतात. खत आणि खतांचा वापर करण्यापूर्वी पिकाच्या आणि जमिनीच्या गरजेनुसार खतांचा वापर करावा हे जाणून घेणे आवश्यक आहे. भारतात पिकामध्ये अनेक प्रकारची सेंद्रिय खते (Organic fertilizers) आणि इतर खतांचा वापर केला जातो. सेंद्रिय खात

फिश इमल्शन आणि हायड्रोलाइज्ड लिक्विड फिश

ही खते मासे आणि त्यांच्या जैव-एंझाइमच्या मदतीने तयार केली जातात, ज्यामध्ये आम्ल उपचार पद्धती वापरली जाते. या प्रक्रियेमुळे फिश इमल्शन नावाचे दुर्गंधीयुक्त उत्पादन तयार होते. हे दुर्गंधीयुक्त खत सूक्ष्म पोषक घटकांनी समृद्ध आहे, ज्यामध्ये नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियम म्हणजेच NPK अनुक्रमे 5:2:2 च्या प्रमाणात आहेत. याच्या वापराने जमिनीतील पौष्टिकतेची कमतरता भरून काढता येते.

PM Kisan: महत्वाची बातमी! पीएम किसान योजनेतून हे शेतकरी बाद, मिळणार नाही आर्थिक लाभ...

हाडांचे खत

हाडांच्या खताला उच्च फॉस्फरस खत म्हणतात, जे प्राण्यांच्या हाडांपासून बनवले जाते. या खताद्वारे पिकातील स्फुरद व कॅल्शियमची कमतरता भरून काढता येते. मात्र, या खताचे पोषण झाडांपर्यंत पोहोचण्यासाठी काही महिने लागतात. ते वापरण्यापूर्वी माती परीक्षण आणि तज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. मात्र हे खात वापरल्याने नक्कीच पिकांना फायदा होतो.

कंपोस्ट खत

सेंद्रिय पदार्थांच्या मिश्रणातून कंपोस्ट खत तयार केले जाते, जे केवळ मातीला पोषणच देत नाही तर पाणी शोषण्याची क्षमता देखील वाढवते. कंपोस्ट खत किंवा बायोसोलिड्सपासून बनवले जाते, त्यात क्षाराचे प्रमाण जास्त असते, त्यामुळे झाडे जळू शकतात, परंतु सेंद्रिय पद्धतीने बनवलेल्या कंपोस्टमध्ये ही समस्या उद्भवत नाही, म्हणून भारतातील बहुतेक शेतकरी कंपोस्ट खत वापरतात.

कापूस बियाणे खत

हे नायट्रोजन समृद्ध पौष्टिक खत आहे, ज्याला कपाशीचे पेंड देखील म्हणतात. जरी कपाशीचे पेंड हे पिकाच्या पोषक तत्वांचा उत्कृष्ट स्त्रोत असले तरी ते या जमिनीत पूर्णपणे शोषून घेण्यासाठी काही महिने लागतात. त्यामुळे पिकात कमी प्रमाणात पेरणी केली जाते. या खतासोबत कीटकनाशकांचाही वापर केला जातो.

राष्ट्रपतींना किती पगार मिळतो? कोणत्या सुविधा मिळतात; जाणून घ्या...

अल्फाल्फा खत

अल्फल्फा पेंड जमिनीतील समस्या दूर करून पिकांमधील पौष्टिकतेची कमतरता पूर्ण करते. शेतात पांगवल्यावर ते जमिनीत मुरण्यास बराच वेळ लागतो, परंतु जमिनीतील रोगांचे निदान करण्यासाठी अल्फल्फा पेंड हे अत्यंत प्रभावी खत आहे. त्यामुळे या खताचे अनेक फायदे शेतीला होत असतात.

जीवामृत

नैसर्गिक शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी जीवामृत हे अमृतापेक्षा कमी नाही. खऱ्या अर्थाने ते पिकासाठी जीवनरक्षकाचे काम करते. जीवामृतला सर्वात स्वस्त आणि देशी खत असेही म्हटले जाते, जे तयार करताना कोणत्याही रसायनाचा वापर केला जात नाही, तरीही त्याचा वापर केमिकलपेक्षा पिकांना जास्त शक्ती देतो. हे गूळ, गोमूत्र, शेण, बेसन, चिकणमाती आणि कडुलिंबापासून बनवले जाते.

देशी खत

पिकांचे पोषण म्हणून वापरण्यात येणारे देशी खत प्राचीन काळापासून शेतीमध्ये वापरले जात आहे. भारतात गाय, म्हैस, बकरी, कोंबडी इत्यादींच्या शेणाचा वापर खत तयार करण्यासाठी केला जातो. तज्ज्ञांच्या मते पिकांचे चांगले उत्पादन घेण्यासाठी नेहमी 180 दिवस जुने खत वापरावे. जुन्या खतामध्ये सर्व आवश्यक पोषक घटक असतात, जे पिकांच्या वाढीसाठी उपयुक्त असतात.

नीम युरिया

पिकातील नायट्रोजनची कमतरता भरून काढण्यासाठी नीम कोटेड युरियाचा मोठा वाटा आहे. कडुलिंबाच्या लेपमुळे, त्यात कडुलिंबाचे पोषण देखील समाविष्ट आहे, जे पिकाच्या संरक्षण आणि वाढीस मदत करते. पिकांमध्ये त्याचा वापर पूर्णपणे सुरक्षित आहे, परंतु पिकांच्या गरजेनुसार त्याचा वापर करावा.

महत्वाच्या बातम्या:
8th Pay Commission: केंद्रीय कर्मचाऱ्यांसाठी खुशखबर! 8व्या वेतन आयोगात होणार इतका पगार, जाणून घ्या...
Flower farming: लखपती होण्याची सुवर्णसंधी! पावसाळ्यात या फुलांची लागवड केली तर व्हाल मालामाल; जाणून घ्या...
Business Idea : शेतकरी होणार मालामाल! फक्त या फळाची लागवड करा आणि बंपर कमाई मिळवा...