Farming Technique: आजच्या युगात शेती क्षेत्रात तंत्रज्ञान (Technology) प्रगतशील होऊ लागले आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना (Farmers) खर्च कमी आणि नफा अधिक मिळत आहे. प्रगत तंत्रज्ञानामुळे उत्पन्नात वाढ करणे अधिक शक्य झाले आहे. नवीन तंत्रज्ञानामुळे अल्पभूधारक शेतकरी (Smallholder farmers) ही कमी जागेत अनेक प्रकारची शेती करून मालामाल होत आहेत.

प्रगत कृषी तंत्र पारंपरिक शेती पद्धतींच्या तुलनेत कमी खर्चात शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवत आहे. यामुळेच अल्प व अल्पभूधारक शेतकरीही कमी साधनांमध्ये अधिक उत्पन्न मिळवत आहेत. या चमत्कारामागे शेतीच्या दोन पद्धतींचा समावेश आहे - मिश्र शेती (mixed farming) आणि सह-पीक शेती (Co-Crop Farming).

ज्या शेतकऱ्यांकडे जमीन कमी आहे आणि आर्थिक साधनांचीही कमतरता आहे, ते या दोन्ही पद्धतींचा पुरेपूर फायदा घेऊ शकतात. आधुनिक शेतीच्या या पद्धतींमुळे शेतकऱ्यांना कमी जमिनीतही चांगले उत्पादन मिळण्यास मदत होईल.

मिश्र शेती

शेतीसोबतच पशुसंवर्धन, मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन, मधमाशी पालन आणि दुग्धव्यवसाय यांसारख्या कृषी कृतींमधून होणारे अतिरिक्त उत्पादन या शेतीच्या पद्धतीला मिश्र शेती म्हणतात. शेतकरी या पद्धतीने शेतात एकापेक्षा जास्त पिके घेतात, ज्यामध्ये पारंपरिक आणि कडधान्य पिके मुख्य पीक म्हणून घेतली जातात.

Maharashtra Rain: महाराष्ट्रात कोसळधारा सुरूच! या जिल्ह्यांमध्ये पडणार मुसळधार पाऊस; IMD चा इशारा

मिश्र शेतीचे फायदे

मिश्र शेती करून शेतकऱ्यांना अनेक अनोखे फायदे मिळतात. दरम्यान, त्यांचे उत्पन्न दुप्पट होते, तसेच त्यांना शेतीव्यतिरिक्त रोजगाराची इतर साधनेही मिळतात. मिश्र शेतीमध्ये, पिकांवर कोणतीही आपत्ती आल्यास नुकसानीचा भार कमी होतो, कारण शेतकर्‍यांकडे उत्पन्नाचा आणखी एक स्रोत असतो. मिश्र शेती करून शेतीवरील खर्चही कमी होतो. उदाहरणार्थ, जनावरांचे संगोपन केल्यानंतर शेणखत म्हणून वापरता येते.

दुसरीकडे, कडधान्य पिकांचा हिरवा चारा जनावरांच्या पोषणासाठी वापरला जातो. शेतीसोबतच पशुपालन, मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन, मधमाशी पालन, धान्याच्या विक्रीबरोबरच दूध, मासे, अंडी, मांस, मध यांची विक्री करून अतिरिक्त उत्पन्न मिळते. अशा प्रकारे शेती केल्यास शेतकऱ्यांना वर्षभर उत्पन्न मिळू शकते.

7th Pay Commission: खुशखबर! केंद्रीय कर्मचाऱ्यांच्या पगारवाढीबरोबरच डीए ४ टक्क्यांनी वाढणार

सह-पीक शेती

नावाप्रमाणेच ही शेतीची पद्धत भारतीय शेतकऱ्यांमध्ये खूप लोकप्रिय आहे. सह-पिकांवर, कमी जमीन असलेले शेतकरी देखील एकापेक्षा जास्त पिके घेऊन चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात. या पद्धतीत एकाच जमिनीवर दोन किंवा अधिक पिके घेतली जातात. यामध्ये पारंपारिक तृणधान्य व कडधान्य पिकांसह बांधावर भाजीपाला लागवड, भाजीपाला पिकांसह बांधावर कडधान्य पिकांची लागवड, भाजीपाला व औषधी पिकांसह इतर पिकांची लागवड आणि फळबागांमध्ये भाजीपाला व वनौषधी शेती यांचाही समावेश आहे.

सहपीक शेतीचे फायदे

अशाप्रकारे कमी कालावधीच्या पिकांसह दीर्घ कालावधीची पिके घेऊन शेतकरी मधूनमधून उत्पन्न मिळवत राहतात. सह-पीक केल्याने जमिनीची सुपीकता वाढते आणि पोषण व्यवस्थापनावरील खर्च वाचतो. या पद्धतीने लागवड केल्यावर, पिके आपापसात पोषण म्हणून काम करतात, ज्यामुळे दर्जेदार उत्पादन मिळण्यास मदत होते.

या शेती पद्धतीत नुकसानीची शक्यता कमी असते आणि त्यामुळे शेतकरी एकाच जमिनीतून विविध पिकांचे उत्पादनही घेऊ शकतात. सह-पीक शेतकऱ्यांना जमीन, श्रम आणि भांडवल यांचा योग्य वापर करण्यास मदत करते. अशा प्रकारे शेती केल्यास हंगामानुसार शेती करून शेतकऱ्यांना उत्पन्न मिळू शकते.

महत्वाच्या बातम्या:
Soil Health Remedies: पिके सोन्यासारखी बहरतील! नापीक होणाऱ्या जमिनीत करा हे काम; मिळेल दुप्पट उत्पन्न
PM Kisan: महत्वाची बातमी! पीएम किसान योजनेतून हे शेतकरी बाद, मिळणार नाही आर्थिक लाभ...