शेतकरी आपल्या शेतीमध्ये वेगवेगळे प्रयोग करून चांगले उत्पन्न घेत असतात. मात्र शेतकऱ्यांना बऱ्याच खतांची माहिती नसते. सेंद्रिय पद्धतीने शेती (agriculture) करणाऱ्या शेतकऱ्यांना सेंद्रिय खतांची माहिती असणे गरजेचे आहे.

कोरड्या आणि हिरव्या कृषी कचऱ्यापासून बनवलेले बर्कले खत (Berkeley fertilizer) सध्या फक्त भाजीपाला लागवडीसाठी वापरले जात आहे. या बर्कले सेंद्रिय खताविषयी सविस्तर माहिती घेऊया.

भारतातील सेंद्रिय शेती (Organic farming) करणारे शेतकरी अनेक प्रकारच्या सेंद्रिय खतांचा (Organic fertilizer) वापर करतात. आतापर्यंत सेंद्रिय खतांच्या यादीत फक्त शेणखत, गांडुळ खत आणि कडुनिंबापासून बनवलेले हिरवे खत यांचा समावेश होता. परंतु आता भाजीपाला पिकांना पूर्ण पोषण देणारे बर्कले खत हे शेतकऱ्यांमध्ये प्रसिद्ध होत आहे. 

हे ही वाचा 
शेतकऱ्यांचे अच्छे दिन! फ्लॉवरच्या 'या' वाणाच्या लागवडीतून शेतकरी घेतोय लाखोंमध्ये उत्पन्न

सेंद्रिय खत (Organic fertilizer) अमेरिकेतील बर्कले येथील कॅलिफोर्निया (California) विद्यापीठाचे उत्पादन आहे, जे उत्तर प्रदेशातील शेतकऱ्यांमध्ये (farmers) खळबळ उडवून देत आहे. भाज्यांच्या वापरामुळे त्याचा दर्जा चांगलाच वाढला आहे.

यामुळेच अनेक स्वयंसेवी संस्था शेतकऱ्यांना बर्कले खत बनवण्यासाठी प्रशिक्षण देत आहेत. शेतीच्या सुक्या व हिरव्या कचऱ्यापासून बनवलेले हे खत सध्या फक्त भाजीपाला शेतीसाठी वापरले जात आहे आणि शेतकऱ्यांना उपयुक्त देखील पडत आहे. बर्कले कंपोस्ट योग्य प्रकारे तयार केले तर ते फक्त 18 दिवसात तयार होते.

हे ही वाचा 
मोठी बातमी! पशुपालकांसाठी घरपोच पशुरुग्ण सेवा; 'या' टोल फ्री क्रमांकावर साधा संपर्क

असा बनवा बर्कले खत

1) तीन थरांचा टॉवर बनवून बर्कले कंपोस्ट तयार केले जाते, ज्यामध्ये पहिला थर बायो-डिग्रेडेबल वेस्टचा असतो.

2) दुस-या थरात हिरवे गवत आणि पानांचा हिरवा शेतातील कचरा आणि सुका चारा वापरला जातो.

3) तिसर्‍या थरात शेणखत टाकले जाते, त्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढते.

4) बर्कले खत बनवताना ही तिन्ही साधने आळीपाळीने जमिनीवर टाकून गोलाकारपणात जाड थर लावून टॉवर उभारला जातो.

5) हे खत तयार करण्यासाठी 5 ते 8 सेंद्रिय थर टाकल्यानंतर पाण्याची फवारणी केली जाते, जेणेकरून खताचा मनोरा शाबूत राहतो.

6) सेंद्रिय कचऱ्यापासून टॉवर बनवल्यानंतर ते प्लास्टिकच्या शीटने झाकले जाते आणि 18 दिवसांनी कंपोस्ट खत तयार होते.

7) बर्कले कंपोस्ट तयार केल्यानंतर हे खत पावसापासून आणि पाण्यापासून १८ दिवसांपर्यंत वाचवा, जेणेकरून कुजण्याची प्रक्रिया योग्य प्रकारे करता येईल.

8) हे सेंद्रिय खत अवघ्या १८ दिवसांत तयार होते. यामुळेच व्यावसायिक आणि वैयक्तिक गरजांनुसार वर्षातून अनेक वेळा ते बनवता आणि विकता येते.

महत्वाच्या बातम्या 
बाप रे बाप! बाजारपेठेत मटनापेक्षा महाग मशरूम; जंगली मशरूमची होतेय चर्चा
शेतकऱ्यांचे सोन्याचे दिवस; पीक नष्ट झालं तरी मिळणार सुरक्षा, सरकार देतंय एवढी रक्कम
दिलासादायक बातमी! पीएम किसान योजनेतील शेतकऱ्यांना 21 हजार कोटी रुपयांचे वाटप