भारत, ब्राझील, इंडोनेशिया, नायजेरिया आणि मेक्सिको हे पपई उत्पादनात सर्वात मोठे उत्पादक देश आहेत. पपई हे लवकर पिकणारे पीक आहे.त्याचा फायदा म्हणजे एका लागवडीत दुप्पट फळे येतात. पपई फळ कच्चे आणि शिजवलेले दोन्ही वापरले जाते. भारतातील बहुतांश भागात याची लागवड केली जाते.

पपईमध्ये व्हिटॅमिन ए मुबलक प्रमाणात आढळते. अपचनाची समस्या असणाऱ्यांसाठी पपई रामबाण उपाय आहे. याचे सेवन केल्याने अपचनाची समस्या दूर होते. पपईला बाजारात नेहमीच मागणी असते, त्यामुळे प्रगत पद्धतीने लागवड केल्यास कमी खर्चात जास्त नफा मिळवता येतो.

आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू, बिहार, आसाम, महाराष्ट्र, गुजरात, उत्तर प्रदेश, पंजाब, हरियाणा, दिल्ली, जम्मू आणि काश्मीर, उत्तरांचल आणि मिझोराममध्ये याची सर्वाधिक लागवड केली जाते.

अर्थमंत्रालयाकडून GST मध्ये मोठी कपात; अनेक गृहोपयोगी वस्तू स्वस्त, पाहा वस्तूंची यादी

हवामान काय असावे

उष्ण दमट हवामानात पपईची चांगली लागवड करता येते. हे जास्तीत जास्त ३८ डिग्री सेल्सिअस ते ४४ डिग्री सेल्सिअस तापमानात घेतले जाऊ शकते, किमान तापमान ५ डिग्री सेल्सिअसपेक्षा कमी नसावे. उष्णता आणि दंव यामुळे पपईचे खूप नुकसान होते. पपई हे अतिशय वेगाने वाढणारे झाड आहे.

या झाडाला सामान्य माती, थोडी उष्णता आणि चांगला सूर्यप्रकाश मिळाल्यास ते चांगले वाढते, परंतु त्याला जास्त पाणी किंवा जमिनीत अल्कली जास्त प्रमाणात आवडत नाही. दुसरीकडे, 6.5-7.5 pH मूल्य असलेली हलकी चिकणमाती किंवा चिकणमाती माती ज्यामध्ये पाण्याचा चांगला निचरा होतो ती पपई लागवडीसाठी सर्वात योग्य आहे.

पपईच्या चांगल्या जाती : पुसा डोल्सेरा, पुसा मॅजेस्टी, 'रेड लेडी 786'

पपई लागवड

50*50*50 सेमी आकाराच्या शेतात 2*2 मीटर अंतरावर जे खड्डे खोदले आहेत ते 15 दिवस उघडे ठेवा जेणेकरून खड्ड्यांना सूर्यप्रकाश मिळेल आणि हानिकारक कीटक व जंतू इत्यादींचा नाश होईल. यानंतर झाडाची लागवड करावी.

लागवड केल्यानंतर खड्डा जमिनीपासून 10-15 सेंटीमीटर उंच राहील अशा पद्धतीने 50 ग्रॅम एल्ड्रिन माती आणि शेणखत मिसळून भरावा. खड्डा भरल्यानंतर पाणी द्यावे, जेणेकरून माती चांगली स्थिर होईल.झाडे लावताना हे लक्षात ठेवावे की खड्डा झाकून ठेवावा जेणेकरून पाण्याचा देठाला स्पर्श होणार नाही.

सिंचन कधी करावे?

पपईच्या चांगल्या उत्पादनासाठी सिंचनाची योग्य व्यवस्था अत्यंत महत्त्वाची आहे. उन्हाळ्यात 6-7 दिवसांत आणि हिवाळ्यात 10-12 दिवसांत पाणी द्यावे. दीर्घकाळ पाऊस नसताना पावसाळ्यात सिंचनाची गरज असते. स्टेमच्या थेट संपर्कात पाणी येऊ नये. त्यासाठी देठाभोवती माती अर्पण करावी.

किती नफा होऊ शकतो

राष्ट्रीय स्तरावर पपईची प्रति हेक्टर उत्पादकता ३१७ क्विंटल/हेक्टर आहे. निरोगी पपईचे झाड तुम्हाला एका हंगामात सुमारे 40 किलो फळे देते. जर तुम्ही दोन झाडांमध्ये सुमारे 6 फूट अंतर ठेवू शकता आणि त्यानुसार तुम्ही एका हेक्टरमध्ये सुमारे 2250 झाडे तयार करू शकता. त्यानुसार एका हंगामात एक हेक्‍टर पपई पिकातून 900 क्विंटल पपईचे उत्पादन घेता येते.