जिरे हा एक मसाल्याचा पदार्थ आहे.जर जिरे उत्पादनाचा विचार केला तर जगातील सर्वात जास्त जिरे उत्पादन भारतात होते.भारतामध्ये सर्वात जास्त जिल्ह्याचे उत्पादन गुजरात आणि राजस्थान या राज्यांमध्ये होते. परंतु गेल्या अनेक वर्षात जिरा पिकवण्यासाठी जुन्या जाती पेरल्या जात आहे

यामुळे पिकांमध्ये अनेक रोग कीटकांचा प्रादुर्भाव होत आहे.त्यामुळे त्याचा सरळ परिणाम हा पीक उत्पादनावर खोलवर दिसून येतो.या प्रमुख समस्या वरउपाय म्हणून वैज्ञानिकांनी जिऱ्याची एक नवीन वाण विकसित केली आहे. या जातीपासून पिकाचे जास्त उत्पादन मिळते. या लेखात आपण जिऱ्यांच्या या नवीन जाती बद्दल माहिती घेऊ.

जिऱ्याचीची नवीन जात

 केंद्रीय शुष्क क्षेत्र अनुसंधान संस्था च्या शास्त्रज्ञांनी सीझेडसी-94 जिऱ्याची एक नवीन वाण विकसित केली आहे. जीरा पीक तयार होण्यास साधारण 130 ते 140 दिवस लागतात. पण जिराच्या या नवीन प्रकारामुळे एक 90 ते 100 दिवसात तयार होते. संशोधकांनी जुन्या आणि नवीन वानांचा एकत्र प्रयोग केला. यामध्ये नोव्हेंबर दोन हजार वीस मध्ये जी सी 4 आणि सी झेड सी-Zहा वाण जवळपास पेरले गेले.सुमारे शंभर दिवसानंतर जुनी विविधता फुलांना प्रारंभ झाली, परंतु नवीन वान पूर्णपणे तयार झाले होते.

 सीझेडसी -94 जातीचे वैशिष्ट्ये

 सध्या बहुतेक शेतकरी जीसीसी 4 याजिऱ्याची लागवड करतात.  हा वाण तयार होण्यासाठी 130 ते 140 दिवस लागतात. पण जिर्‍याची नवीन वाण शंभर दिवसात तयार होते. जुन्या वानांमध्ये फुलांची विविधता सुमारे 70 दिवसात होती. परंतु नवीन प्रकारात फुल केवळ 40 दिवसात येतात. या जातीचा विकास करण्यासाठी सुमारे तीन वर्षापासून संशोधन चालू होते.

 सीझेडसी-94 प्रकाराची पेरणी

 शेतकरी फवारणी पद्धतीने जिरे पेरू शकतात.परंतु या पद्धतीत बियाणे जास्त वापरले जातात. जर शेतकऱ्यांनी रांगेत पेरणी केली तर बियाण्याचे प्रमाण निम्मे होते

 

कीटकनाशक फवारणी

 जिऱ्याला तीन वेळा कीटकनाशक फवारणी चे आवश्यकता असते.परंतु नवीन वाहन प्रथम तयार होईल,म्हणून तिसऱ्या वेळी फवारणी करण्याची गरज भासत नाही.

 शेतकऱ्यांचा खर्च कमी होतो

 पेरणीमुळे शेतकऱ्यांचा खर्च लक्षणीय घटलाआहे.जिरे लागवड करणे शेतकऱ्यांना खूप अवघड आहे. आता तीस दिवस आधी पिक तयार होईल त्यामुळे शेतकऱ्यांना थोडा त्रास कमी होईल. या नवीन वानाचा प्रयत्न जोधपुर,बिकानेर आणि जैसलमेर मधील मध्यवर्तीशुष्क विभाग संशोधन संस्थांनी केला आहे. हा वाण देशाच्या इतर भागात वापरला जाईल.