Clove Cultivation: भारतात शेती (Farming) मोठ्या प्रमाणात केली जाते. त्यामुळे भारताला कृषी प्रधान देश म्हणून ओळखले जाते. देशातील शेतकरी (Farmers) आधुनिक शेतीवर अधिक भर देत आहेत. तसेच नवनवीन तंत्रज्ञानाचा (New technology) वापर करून शेतकरी फळबागांची लागवड करत आहेत. त्यामुळे खर्च कमी आणि नफा अधिक मिळत आहे. तसेच भारतात मसाल्यांची लागवडही (Cultivation of spices) मोठ्या प्रमाणात केली जात आहे.

भारतात अनेक शतकांपासून मसाल्यांची लागवड सुरू आहे. इथल्या मसाल्यांची चव सगळ्या जगाच्या जिभेवर चढली आहे. यामुळेच आज भारत मसाल्यांचा मोठा निर्यातदार बनला आहे. भारतीय मसाल्यांना इतर देशांमध्ये मोठी मागणी आहे. यामुळेच मसाले उत्पादक शेतकरी प्रत्येक संभाव्य युक्ती वापरून चांगल्या दर्जाच्या मसाल्यांची लागवड करतात. यातील अनेक मसाले असे देखील आहेत की, पेरणी आणि लावणी एकदाच केल्यावर त्यांचा अनेक दशके शेतकऱ्यांना फायदा होतो.

यामध्ये लवंगांचा समावेश आहे, ज्याचा वापर मसाले आणि औषधे म्हणून केला जातो. भारतातील कोकणात लवंगाची लागवड (Planting cloves) मोठ्या प्रमाणात केली जाते. याचा उपयोग आयुर्वेदिक औषध बनवण्यासाठी तसेच लवंग पेनकिलर आणि लवंग पेनकिलर औषधे बनवण्यासाठी केला जातो.

Fertilizers: आता भेसळयुक्त खते एका मिनिटातच समजणार; कृषी मंत्र्यांची मोठी घोषणा

लवंगाची वैशिष्ट्ये

लवंग मसाला आणि औषधी वनस्पती म्हणून काम करते. त्याचा प्रभाव उष्ण असतो, त्यामुळे सर्दी, ताप यासारख्या समस्यांवर सहज उपचार होतो. आयुर्वेदिक औषधांसोबतच लवंगाचा उपयोग डेकोक्शन बनवण्यासाठीही केला जातो. विशेषत: लवंगाचा उपयोग पूजा-हवनात केला की त्याच्या धुराने वातावरण स्वच्छ होते.

बाजारात लवंगाच्या तेलापासून ते टूथपेस्ट, दातदुखीचे औषध, पोट व तोंडाच्या आजारांवर औषध तसेच सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये लवंगाचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत आहे. बारमाही पिकांमध्ये लवंगाचा समावेश केला जातो, लवंग 150 वर्षांपर्यंत जगून वातावरण स्वच्छ आणि सुगंधित ठेवते. अनेक वर्षे शेती करून भरघोस उत्पन्नही शेतकऱ्यांना मिळते.

लवंगाची लागवड कशी करावी

लवंगाची लागवड उष्ण व उष्ण प्रदेशातच फायदेशीर ठरते. वास्तविक, लवंगाच्या लागवडीसाठी पावसासोबतच उष्णता आणि सूर्यप्रकाशाचीही गरज असते. अतिशीत हिवाळा, अतिउष्णता, अतिवृष्टी, पाणी साचणे आणि तुषार यामुळे पिकावर वाईट परिणाम होतो. त्याची झाडे फक्त मध्यम तापमानातच वेगाने वाढतात. कृषी तज्ज्ञांच्या मते, सेंद्रिय पद्धतीने लवंगाची लागवड करण्याचे वेगवेगळे फायदे आहेत.

त्याचे पीक कीटक आणि रोगांना बळी पडत नाही, फक्त हवामानाशी संबंधित बदल लवंग पिकाला धोका देतात. शेतकर्‍यांना हवे असल्यास निचरा असलेल्या चिकण मातीतून लवंगाचे चांगले उत्पादन मिळू शकते. सावलीच्या ठिकाणी लागवड केल्यावर झाडे झपाट्याने वाढतात.

लवंग रोपवाटिका

लवंगाच्या फळांपासून काढलेल्या बियांचा उपयोग लवंगाच्या लागवडीसाठी केला जातो. अनेक शेतकरी बियाण्यापासून थेट पेरणी करण्यास प्राधान्य देतात तर काही रोपवाटिकांमध्ये रोपे तयार करून लागवड करण्यास प्राधान्य देतात.

किंबहुना, तयार रोपांची लागवड करणे सोपे आहे, कारण शेतात रोपे लावल्यानंतर हवामानानुसार झाडे विकसित होतात. दुसरीकडे, बियाण्यांपासून झाडे तयार करण्यासाठी, लवंगाच्या बिया एक दिवस पाण्यात सोडल्या पाहिजेत, ते उगवण करण्यास मदत करते.

Monkeypox: मंकीपॉक्सचा कहर जगासाठी धोकादायक; 'ही' लक्षणे आढळल्यास त्वरित करा उपाय

लवंग पेरणी

लवंग लागवडीतून चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी पेरणीपूर्वी जमीन सेंद्रिय पद्धतीने तयार करावी, जेणेकरून पिकाचे पोषण जमिनीत राहते. पेरणी - लावणीपूर्वी नैसर्गिक खत, काही रासायनिक खते आणि कडुलिंबाची पेंडही खड्ड्यात टाकली जातात. अशा प्रकारे, बियाणे किंवा झाडे लावल्यानंतर, मुळांना पोषण देण्यासाठी खोल सिंचन केले जाते.

त्याच्या लागवडीसाठी पावसाळ्याचा काळ सर्वात योग्य असतो, कारण यावेळी हवामानात आर्द्रता असते, त्यामुळे बियांची उगवण होते आणि झाडांची जलद वाढ होते. लवंगाच्या लागवडीसाठी मुबलक सिंचन आवश्यक आहे, परंतु पाणी तुंबण्याच्या समस्येपासून पीक वाचवणे देखील आवश्यक आहे. पावसाळ्यात पिकाला जास्त पाण्याची गरज भासत नाही, परंतु उन्हाळ्यात १५ ते २० दिवसांच्या अंतराने पाणी देऊन जमिनीत ओलावा टिकवून ठेवावा.

लवंग लागवडीतून उत्पन्न आणि कमाई

लवंगाच्या जुन्या बागांना लवकर उत्पादन मिळते, परंतु नवीन फळबागा लावल्यास पहिले उत्पादन ४ ते ५ वर्षांनी लवंगाच्या झाडापासून मिळते. लवंगाच्या लहान झाडांपासून फारसे उत्पादन मिळत नाही, परंतु जेव्हा रोप परिपक्व होते तेव्हा ते 2 ते 3 किलोचे बंपर उत्पादन एका झाडापासून मिळते, त्यामुळे फळे वाळवून बाजारात विकली जातात.

सुमारे एक एकर जमिनीत 100 लवंगाची लागवड केल्यास प्रत्येक हंगामात भरघोस उत्पादन मिळते, जे बाजारात 800 ते 1000 रुपये किलो दराने विकले जाते. लवंगाची व्यावसायिक शेती किंवा लवंगाची कंत्राटी शेती करून शेतकऱ्यांना अधिक नफा मिळतो. लवंग शेतीमधून शेतकरी लाखों रुपयांची कमाई करू शकतो. एकदा लागवड केल्यानंतर १५० वर्षापर्यंत नफा मिळू शकतो.

महत्वाच्या बातम्या:

7th Pay Commission: खुशखबर! कर्मचाऱ्यांना DA सोबत मिळणार आणखी एक वाढ!
Business: फक्त 10 हजार रुपयात सुरू करा 'हा' व्यवसाय, वर्षभर होईल कमाई