आजकालच्या स्पर्धात्मक युगात शेती ही केवळ पोटभरायच साधन राहिलेली नाही, तर ती एक व्यवसायिक गोष्ट बनली आहे. पण दुर्दैवाने बरेच शेतकरी आजही शेतीकडे व्यवसायिक दृष्टिकोनातून पाहत नाहीत. नफा-तोट्याचा हिशोब न ठेवल्याने नुकसान झाल्यावर कारण समजत नाही आणि नफा झाला तरी त्याचा योग्य वापर करता येत नाही.

संपूर्ण हंगामाचा (खरीफ/ रब्बी) खर्च समजून घ्या

शेती करत असताना फक्त उत्पन्नाचा विचार न करता खालील सर्व खर्च लक्षात घेणे आवश्यक आहे:

जमीन तयार करणे – ट्रॅक्टर भाडे, रोटावेटर, मशागत

बी-बियाणे – किंमत, पेरणी खर्च

खत व औषधे – रासायनिक व सेंद्रिय

मजुरी – लागवड, खुरपणी, फवारणी, कापणी

पाणी – विहीर, मोटार, सिंचन

वाहतूक व मार्केट खर्च

नफा-तोटा समजून घ्या

तुम्हाला प्रत्येक हंगामानंतर एवढं विचारायला हवं –

"या हंगामात मी एकूण किती खर्च केला? आणि विक्रीतून मला किती पैसे मिळाले?"

जर खर्च जास्त आणि उत्पन्न कमी असेल, तर ते का झाले हे शोधा. हवामान, दर, पिकनिवड – हे सर्व घटक अभ्यासा.

शेतीमध्ये व्यवसायिक दृष्टिकोन का हवा?

व्यवसायिक शेतकरी खर्च वाचवतो

नुकसान टाळण्यासाठी योजना आखतो

मार्केटचा अभ्यास करून योग्य वेळी विक्री करतो

कर्ज न घेता साठवलेली रक्कम वापरतो

नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करतो

शेतकऱ्यांनी ही घ्यावी टेक्नोलॉजीची मदत

आज मोबाईलमध्ये शेतीसाठी अनेक अ‍ॅप्स आहेत –📲

खर्च व नफा नोंदवण्यासाठी

हवामान अंदाज

बाजारभाव माहिती

कीड नियंत्रण मार्गदर्शन

सरकारची भूमिका व शेतकऱ्यांची अपेक्षा

सरकार दरवेळी निवडणुकीपूर्वी अनेक योजना जाहीर करते. पण त्या किती अंमलात येतात? शेतकऱ्यांनीही आता ‘जाणीवपूर्वक मत’ द्यायला हवं. हक्क मागा, भीक नाही.

रेकॉर्ड ठेवा – प्रगतीचा आरसा

तुमच्या प्रत्येक पिकाचा खर्च आणि विक्रीचा रेकॉर्ड ठेवा.

एक वही ठेवा – "माझी शेती वही"📝
दर महिन्याला हिशोब लिहा – पाणी, औषधे, मजुरी, उत्पन्न
दर वर्षांनी हा डेटा पाहून तुम्ही चांगले निर्णय घेऊ शकता.

तात्पर्य – विचार बदला, परिणाम बदलेल!

शेती हा व्यवसाय आहे हे मनात ठेवा. तुमच्या मेहनतीला आर्थिक मूल्य मिळालं पाहिजे. तुम्ही स्वतःच शेतातील ‘सीईओ’ आहात.💺💼
हिशोब ठेवा, तंत्रज्ञान वापरा, आणि नफा वाढवा!

मनीष राजेश मेश्राम

७७०९३२१८७६

अमरावती, महाराष्ट्र