Farming Technique: आधुनिक युगाच्या काळात शेतीमध्ये (Farming) आमूलाग्र बदल होत आहेत. तसेच नवनवीन तंत्रज्ञानामुळे (New technology) शेतकऱ्यांच्या उत्पनात वाढ (Increase in income) होऊन खर्च देखील कमी होत आहे. तसेच आता देशातील अनेक शेतकरी बहुस्तरीय शेती करत आहेत. त्यामुळे एकाच वेळी अनेक पिकांचे उत्पादन घेता येत आहे.

या आधुनिक युगात प्रगत कृषी तंत्राचे (Agricultural Technology) स्वरूपही मोठ्या प्रमाणात बदलले आहे. पूर्वी शेतकरी शेतीसाठी फक्त जमीन आणि मातीपुरते मर्यादित असायचे, पण आधुनिक शेती तंत्राचा अवलंब केल्याने आता जमिनीवर आणि जमिनीच्या थोडे वर शेती करण्याचा पर्याय उपलब्ध आहे.

या तंत्राला भारतातील मल्टीलेअर फार्मिंग असे नाव देण्यात आले आहे, ज्या अंतर्गत जमिनीच्या छोट्या तुकड्यावर शेती करून 4-5 लाख रुपये सहज कमावले जातात. भारतातील अनेक तरुण शेतकरी या तंत्रज्ञानाचा वापर करून कृषी क्षेत्रात नाव कमवत आहेत.

बहुस्तरीय शेती म्हणजे काय

जगभरातील वाढती लोकसंख्या आणि कीटकनाशकांच्या अंदाधुंद वापरामुळे शेतीयोग्य जमीन कमी होत आहे. अशा परिस्थितीत सेंद्रिय पद्धतीने बहुस्तरीय शेतीचे सूत्र अवलंबून कमी जमिनीतही शेतकरी लाखोंचा नफा मिळवत आहेत.

शेतीच्या या पद्धतीनुसार, जमिनीच्या आत, जमिनीच्या वर, बांधावर आणि स्टेजिंग बनवून पिके घेतली जातात. अशाप्रकारे जमिनीपासून आकाशापर्यंत शेताचा प्रत्येक भाग शेतकर्‍यांच्या उपयोगी पडतो, ज्याला अनेक शेतकरी बहुमजली शेतीही म्हणतात. स्पष्ट करा की बहुस्तरीय शेती करून एकाच जमिनीवर ४ ते ५ प्रकारची पिके घेतली जाऊ शकतात.

अमृत महोत्सवी वर्षानिमित्ताने बारामती कृषी विभाग आणि बारामती अग्रोस्टार कंपनीच्या वतीने शेतकरी मेळावा

अशा प्रकारे बहुस्तरीय शेती केली जाते

नावाप्रमाणेच, बहुस्तरीय शेती म्हणजे अनेक थरांमध्ये पिके वाढवणे. या पद्धतीत पहिला थर भूगर्भात असतो, ज्यामध्ये बटाटा, बीट, झुचीनी, आले आणि हळद या मूळ पिकांची लागवड केली जाते.

दुसरा थर जमिनीच्या वर आहे, ज्यामध्ये तृणधान्ये, फळे, फुले आणि पालेभाज्यांची रोपे लावली जातात. यामध्ये गहू-भात ते हिरव्या भाज्या, फुलांची रोपे इत्यादींचा समावेश आहे.

बहुस्तरीय शेतीमध्ये, तिसऱ्या थरात सावलीच्या झाडांचा समावेश होतो, ज्यामध्ये महोगनी, निलगिरी, कडुलिंब यांसारखी अनेक झाडे आणि वनस्पती फळांच्या जातींपासून लागवड करतात.

चौथ्या थरात बेड, बंधारे आणि बाजूच्या मोकळ्या जागेचाही वापर केला जातो आणि बांबू, तंबू किंवा मचानच्या साहाय्याने द्राक्षबागेच्या भाजीपाल्याची लागवड केली जाते. अशाप्रकारे विविध पिकांचे चार थर कमी संसाधनात तयार केले जातात, ज्यामुळे 6 ते 8 पट अधिक नफा मिळतो.

सोने आणि चांदी खरेदी करण्याची सुवर्णसंधी! चांदी 21600 रुपयांनी मिळतेय स्वस्त; जाणून घ्या...

शेतकऱ्यांसाठी फायद्याचा सौदा

मर्यादित जमीन असलेल्या लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांसाठी बहुस्तरीय शेती ही वरदानापेक्षा कमी नाही, कारण या शेतकऱ्यांकडे फारच कमी क्षेत्रफळ आहे, ज्यावर ते कमी खर्चात शेती करून आपल्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करू शकतात. अशा परिस्थितीत, बहुस्तरीय शेती करून, आपण आपल्या गरजेसह आपले उत्पन्न मजबूत करू शकता.

अशाप्रकारे बहुस्तरीय शेती कमी साधनात आणि कमी वेळेत चौपट अधिक उत्पादन देऊन शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढविण्याचे काम करते. या मशागतीच्या पद्धतीत तण लागण्याची शक्यताही कमी असते, कारण कंद पिके पक्व झाल्यावर ते जमिनीतून उपटतात, त्यामुळे आपोआप तण काढण्याचे काम होते.

बहुस्तरीय शेतीमध्ये खते आणि सिंचनावर जास्त खर्च करण्याची गरज नसते, कारण चार थरांची पिके एकमेकांना पोषक तत्वांचा पुरवठा करतात. अशा प्रकारे जमीन सुपीक होते आणि भूजल पातळी राखली जाते.

केवळ सेंद्रिय खताचा वापर करून बहुस्तरीय शेतीतून बंपर उत्पादन मिळू शकते. त्यामुळे पैशांसोबतच ७० टक्क्यांपर्यंत पाण्याचीही बचत होते. बहुस्तरीय शेती ही काही प्रमाणात सह-पीक किंवा आंतरपीक घेण्याद्वारे प्रेरित आहे, ज्यामध्ये एकाच वेळी अनेक पिके घेतली जातात.

महत्वाच्या बातम्या:
नोकरीला करा रामराम! घरबसल्या सुरु करा हा व्यवसाय आणि कमवा लाखो; जाणून घ्या सविस्तर...
PNB बँकेत या पदांसाठी बंपर भरती! पदवी उत्तीर्ण करू शकतात अर्ज; जाणून घ्या प्रक्रिया